NextConomy partners beraden zich over AI en de toekomst van onze arbeidsmarkt

Een vijfentwintigtal prominente contactpersonen uit ons partnernetwerk daagden op voor de jaarlijkse informatieve NextConomy Partner Meetup met als titel “Thriving in a fluid world. Dankzij boeiende interventies van Jeroen Franssen, Laura Nurski en Viktorija Proskurovska kregen we een zicht op de toekomst van onze steeds veranderende arbeidsmarkt en op de verwachte impact van AI.

De belangrijkste trends en cijfers voor onze arbeidsmarkt

Vanuit het “Be The Change” project van Agoria opende sr. arbeidsmarkt expert Jeroen Franssen de sessie met een grondig gedocumenteerde macro-economische toelichting van onze Belgische arbeidsmarkt naar 2030 toe. Onder meer door de demografische en technologische ontwikkelingen, bevindt deze zich in een complex transitieproces, met bijhorende uitdagingen en kansen.

Tussen 2016 en 2022 liet de economie een gemengd beeld zien: onze gemiddelde economische groei bedroeg 1,6% per jaar en de werkgelegenheid steeg jaarlijks met 1,4%. Dat resulteerde met een totaal aantal werkenden van 5,09 miljoen in een werkgelegenheidsgraad van 71,9%.

Maar de economische groei in België werd hoofdzakelijk gerealiseerd door meer mensen aan het werk te zetten, niet door productiviteitsverhogingen! De arbeidsproductiviteit stagneerde met slechts 0,1% groei per jaar, terwijl andere Europese landen wel nog productiviteitsgroei lieten zien. België presteerde duidelijk onder het Europees gemiddelde op vlak van de stijging van de arbeidsproductiviteit en de groei van de activiteitsgraad.

Tot 2030 verwacht Agoria een jaarlijkse BBP-groei van 1,5% en een productiviteitsgroei van 0,75% per jaar. De geprognosticeerde jobcreatie bedraagt maar liefst 304.000 banen en de belangrijkste sectoren voor banengroei zijn: zakelijke en persoonlijke dienstverlening (+129.000), gezondheidszorg (+106.000), onderwijs (+36.000) en ict (+27.000).

België wordt echter ook geconfronteerd met toenemende krapte, vooral bij laaggeschoolde functies en we zien een mismatch tussen de vraag en het beschikbaar arbeidsaanbod. Dat leidt ertoe dat we de hoogste vacaturegraad van heel de EU hebben.

De gekende “80% Werkgelegenheidsdoelstelling” tegen 2030 lijkt hierdoor echt onhaalbaar: daarvoor zijn 266.000 extra werkenden nodig . De huidige prognose voor 2030 bedraagt 76,5% en dat komt ook doordat Wallonië en Brussel achterblijven op Vlaanderen. Zonder aanvullende maatregelen kan het 80%- doel ten vroegste in 2037 gehaald worden.

Agoria vraagt daarom een doortastend beleid rond competitiviteit, activering, om- en herscholing, toeleiding en arbeidsmigratie. Om een en ander te illustreren, ging Jeroen Franssen dieper in op concrete functies en functietitels. We onthouden onder meer dat digitalisering op alle jobs slaat, dat er nog veel jobs voor ongeschoolde werkzoekenden zijn en dat diploma’s minder belangrijk worden: talent primeert.

Verder herhaalde hij de klassieke HR-aanbevelingen zoals: Investeer in continue bijscholing, ontwikkel flexibele arbeidsmodellen, creëer inclusieve talentontwikkelingstrajecten of anticipeer op technologische verschuivingen.

Verder legde hij ook bruggetjes naar de volgende spreker: we investeren al heel veel in AI-technologie maar de effecten op de productiviteit zullen pas later blijken. Natuurlijk zullen er ook veel AI-experten nodig zijn.

De gekende “80% Werkgelegenheidsdoelstelling” tegen 2030 lijkt echt onhaalbaar: daarvoor zijn 266.000 extra werkenden nodig.

De impact van AI op onze arbeidsmarkt

Dr. Laura Nurski heeft als researcher bij de denktank CEPS (Centre for European Policy Studies) al heel wat academische studies over de toekomst van werk doorploegd. Tijdens haar kennisdeling maakte ze duidelijk dat artificiële intelligentie zowel qua snelheid als qua kwaliteit van het werk tot zeer grote productiviteitsstijgingen kan leiden. Vooral kenniswerk is het meest geschikt om via AI productiviteitswinst op te leveren. Maar dan krijgt freelance copywriting bijvoorbeeld zwaar te lijden onder de concurrentie van AI: onze partners zien daar een gevoelige daling in de uitbestede opdrachten.

Verder zou blijkbaar al 50% van de werknemers zelf al AI-tools gebruiken zonder dat hun werkgevers dat beseffen of er een beleid rond ontwikkelden. Bij de risico’s wijst ze op de snelle verdwijning of vervanging van bepaalde (deel)taken en de gekende bias-problematiek door de collectie van onzuivere trainingsdata. Ook het risico op minder autonoom en kritisch denken door een té grote afhankelijkheid van AI is reëel: een algemeen verlies aan vaardigheden en redeneervermogen is echt een mogelijk gevolg van een te grote afhankelijkheid van AI.

Maar veel is nog koffiedik kijken, dat bleek uit de vele open vragen: In welke taken is eigen expertise cruciaal en welke niet? Wat kan je automatiseren en wat moet je zelf nog weten? Hoe ver kan je gaan in de AI-analyse van cv’s? Gaan we naar een nieuwe werkverdeling en minder administratie? Gaan we arbeidstekorten wegwerken? Welke andere jobinhouden komen er op ons af? Hoe kunnen mensen met AI-systemen samenwerken? Wat is de impact op de laaggeschoolden? Wat staat ons te wachten met die AI agents & multi-agent modellen? Waarin moet er vooral geïnvesteerd worden?

De belangrijkste beleidsvraag luidt dan weer: Hoe kunnen we de AI-systemen zo organiseren en opzetten dat ze ons mensen echt helpen? We verwachten alleszins dat we specifieke social of soft skills zullen moeten ontwikkelen om effectief te kunnen samenwerken met AI. Maar er blijft best altijd een ‘human in the loop’ en we mogen echt geen slaaf worden van het algoritme.

We mochten ook even fantaseren hoe we onze eigen avatar met specifieke instructies zouden kunnen afvaardigen naar online werkvergaderingen. Achteraf zouden we dan automatisch een concreet verslag met de gemaakte afspraken krijgen.

Laura Nurski besloot: “De arbeidsmarkt bevindt zich altijd in een continue transformatie. De uitdaging ligt in het ontwerpen van een toekomst waarbij technologie en menselijk potentieel elkaar versterken. En AI wordt best geen bureaucratisch systeem, maar liefst een efficiënte ondersteuning voor menselijk werk.”

De belangrijkste beleidsvraag luidt : Hoe kunnen we de AI-systemen zo organiseren en opzetten dat ze ons mensen echt helpen?

De flexibele arbeidsmarkt floreert wereldwijd

Ook de mondiale arbeidsmarkt bevindt zich in een fase van ingrijpende verandering vervolgde Viktorija Proskurovska. Uit het wereldwijde onderzoek ‘The work we want’ van de World Employment Confederation (WEC) – waar zij Labour Market Intelligence Manager is – blijkt dat traditionele werkverbanden fundamenteel worden geherdefinieerd. Momenteel is wereldwijd één op de vijftig werknemers een uitzendkracht, wat neerkomt op ongeveer 60 miljoen mensen die via private werkgelegenheidsbureaus worden geplaatst.

De WEC zit echt op een schat aan data over de wereldwijde arbeidsmarkt. Zo erkennen bijna 30% van de HR-managers dat het steeds complexer wordt om toekomstige personeelsbehoeften te anticiperen. Klassieke benaderingen voor talentenwerving schieten tekort door toenemende technologische transformaties, en radicaal veranderende werknemersverwachtingen, de digitale revolutie en de opkomst van AI. Flexibiliteit wordt steeds hoger gewaardeerd en mensen kijken echt anders naar werk. Jobvoorkeuren evolueren snel.

Organisaties ontwikkelen daardoor steeds geavanceerdere strategieën om toch maar wendbaar te kunnen blijven: denk daarbij aan sectorale talentpools, online talentplatforms, vaardigheidsgerichte aanwerving, internationale talentwerving of het faciliteren van hybride werkvormen.

Sectoren als automotive, hospitality en consumentenproducten beschouwen uitzendkrachten als cruciale bron voor gespecialiseerd talent. Opvallend is dat maar liefst 92% van de organisaties verwacht dat ze de komende twee jaar hun personeelsmodel substantieel nog flexibeler gaan maken.

Organisaties verkennen ook innovatieve methoden om hun talentpool te verbreden. Dat kan door kandidaten uit ondergewaardeerde sectoren aan te trekken, sollicitatieprocedures nog toegankelijker te maken, formele opleidingsvereisten te versoepelen en allerlei praktische instapdrempels te verlagen… Soms vindt men zelfs toptalent via een interim agentschap!

De conclusie van het onderzoeksrapport van WEC? De arbeidsmarkt van de toekomst vraagt om een fundamenteel andere benadering. Organisaties die slagen in het balanceren tussen technologische efficiëntie, menselijk talent en maatschappelijke verantwoordelijkheid, zullen de competitieve voorsprong behalen.

Ook de Belgische arbeidsmarkt staat dus voor een cruciale transformatie. Succesvol navigeren vereist een geïntegreerde benadering van technologie, menselijk kapitaal en strategisch arbeidsmarktbeleid.

Onze reeks met boeiende keynote sessies werd afgesloten met een levendige groepsdiscussie rond twee stellingen over de toekomst van de arbeidsmarkt.

92% van de organisaties verwacht dat ze de komende twee jaar hun personeelsmodel substantieel nog flexibeler gaan maken.