Oproep aan de politiek – Laat technologie de toekomst van ons arbeidsmarktbeleid mee bepalen!
In dit verkiezingsjaar gaan we met zijn allen belangrijke keuzes maken voor de toekomst van ons land, onze regio en onze gemeente. In dit kort interview stelt Vickie Dekocker, Senior Expert Onderwijs & Arbeidsmarkt bij Agoria dat ook een ander arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsbeleid een beleidsprioriteit moet worden.
Dag Vickie, wat verwacht jij in de eerste plaats van onze federale en regionale regeringen?
Dat ze er enerzijds alles aan doen om de mensen maximaal en langer in te zetten op de arbeidsmarkt en het anderzijds mogelijk maken om dankzij AI en nieuwe technologieën onze productiviteit gevoelig te verhogen. België en zeker Vlaanderen moeten de ambitie hebben in bepaalde sectoren terug een toonaangevende kennisregio te worden. Tegelijk moeten ook onze arbeidsmarktinstituties durven veranderen.
Agoria heeft al een tijdje zijn memorandum klaar voor dit verkiezingsjaar. Jullie benoemen ‘technologische innovatie’ er als motor van onze welvaart. Hoe pas je dit toe op onze arbeidsmarkt?
Essentieel lijkt me dat het toekomstig beleid voldoende pistes openhoudt of installeert om de verhoging van de trouwens al grote werkzaamheidsgraad te blijven stimuleren. Anderzijds moet men er rekening mee houden dat een grotere aanwending van artificiële intelligentie (AI) en technologie de aard van het werk en de werkzaamheidsgraad gevoelig kan beïnvloeden.
In het huidig politieke discours wordt het groeiend percentage in werkzaamheidsgraad op veel hoeraberichten onthaald. Terecht, want werk zorgt voor een gestructureerde tijdsinvulling en heeft veel meer functies dan enkel het verwerven van een inkomen. Maar we moeten er ook stilaan rekening mee houden dat we, zeker in Vlaanderen, tegen een volledige tewerkstelling aanleunen. We moeten ons dus ook afvragen hoe we, zonder de nodige arbeidsreserves, onze productiviteit kunnen blijven verhogen.
We moeten er rekening mee houden dat een grotere aanwending van artificiële intelligentie (AI) en technologie de aard van het werk en de werkzaamheidsgraad gevoelig kan beïnvloeden.
Denk je dan aan economische migratie?
Dat is zeker een denkpiste. Maar los van de ideologie tussen economische migratie en integratie vraag ik me af voor welke sectoren het opportuun om is om elders specifieke profielen aan te trekken en ze hier in te zetten. Moeten we externe arbeidskrachten aantrekken voor ongeschoolde of laaggeschoolde jobs als er toch nog werkzoekenden of inactieven zijn die naar die jobs kunnen toegeleid worden? Of als werkzoekenden uit Brussel of Wallonië die jobs kunnen invullen door naar Vlaanderen te trekken? Vanuit Agoria Vlaanderen pleiten we voor een gerichte economische migratie waarin we enkel buitenlands talent aantrekken voor sectoren waar er structureel een echt tekort is, zoals IT profielen en ingenieurs.
Anderzijds en vooral tegelijkertijd vragen wij om aan het andere uiteinde van de arbeidsmarkt de kraan toe te draaien en er voor te zorgen dat mensen langer actief blijven op de arbeidsmarkt en dus niet vroegtijdig uitstromen. Dat kan door in te zetten op werkbaar door werk cognitief en/of fysiek minder belastend te maken. Ook hier kan je aangepaste technologie voor inzetten.
Kan je enkele praktijkvoorbeelden geven?
Zeker! Denk aan ‘Industrie 4.0’-oplossingen voor het verminderen van de cognitieve belasting door digitale werkinstructies, VR/XR simulaties om de leercurve te verhogen, collaboratieve werkcellen, op sensoren gebaseerde ergonomie, het datagedreven opsporen van gezondheidsproblemen of nog het gebruik van exoskeletons, manipulatoren en tilhulp.
Vanuit Agoria Vlaanderen pleiten we ervoor om alle beleidsinstrumenten rond werkbaar werk in te zetten om de implementatie van die verschillende technologische mogelijkheden te bevorderen.
Wat bedoel je met beleidsinstrumenten?
Bij de werkbaarheidscheques ligt bijvoorbeeld vooral de focus op het in kaart brengen van werkbaar werk. Concreet gaat het dan om vragen als : welke werkposten zijn het meest belastend, welk onderdeel van het werk veroorzaak het meeste stress? Maar de concrete stap naar het implementeren van die oplossingen wordt veel te weinig gezet. Om te vermijden dat onze kasten vol liggen met dergelijke studies willen we dat de focus van die werkbaarheidscheques verschuift naar echte implementatie.
Ondertussen mikken jullie vooral op een hogere productiviteit. Hoe moet dat lukken?
Inderdaad en wij stellen dat dit niet enkel kan door ons te concentreren op het idee van ‘‘meer mensen aan het werk’. We willen de mensen op de arbeidsmarkt ook zelf productiever maken. Denk daarbij aan een betere werkorganisatie: zowel op macro-economisch als op bedrijfsniveau kan je vandaag perfect in kaart brengen welke functies en/of rollen je effectiever en efficiënter kan uitvoeren. Dit kan door de repetitieve of fysisch te zware onderdelen van die jobs zijn af te scheiden en 24/7 te laten uitvoeren door robots met een lagere foutenmarge.
We moeten dus nagaan in welke (sub)sectoren je grote productiviteitswinsten kan boeken door meer technologie in te zetten en zo bestaande taken op te splitsen. We moeten echt durven kiezen voor gerichte automatisering. Zowel in sectoren met lagere productiviteit als in functies waar je de grootste productiviteitswinst kan bereiken.
Aansluitend willen we, dankzij de vrijgekomen beschikbaarheid, meer investeren in de medewerkers. Dat kan door in die sectoren innovatieprogramma’s te koppelen met talentontwikkelingsprogramma’s. We weten dat er nieuwe technologieën op ons afkomen zoals batterijtechnologie of waterstof en dat deze ingang zullen vinden in verschillende onderdelen van de waardeketen.
Wij roepen de overheid op om moedige keuzes te durven maken om koploper te worden in bepaalde nieuwe technologieën en om ons land daarin als belangrijke speler op de kaart te zetten. En die keuze impliceert dat er zowel ingezet wordt op een innovatieprogramma als op een talentprogramma. Zo zal een gerichte aanpak nieuwe investeringen en nieuw talent aantrekken en tegelijk onze export bevorderen.
Zowel op macro-economisch als op bedrijfsniveau kan je vandaag perfect in kaart brengen welke functies en/of rollen je effectiever en efficiënter kan uitvoeren.
Dit alles vergt wel wat mentale flexibiliteit en veranderingsbereidheid van heel veel mensen?
Ja, en wij vinden het bijzonder jammer dat de fundamentele structuren in het arbeidsrecht, de sociale zekerheid en het overleg echt gebetonneerd vastliggen, tot en met bijvoorbeeld de onwil om de werkloosheidsuitkering in de tijd te beperken. Helaas zijn wij er momenteel qua structuren nog niet klaar voor om met andere, meer technologiegerichte spelregels te werken of de arbeid te organiseren.
Toch willen we hier bijvoorbeeld eens deze vraag op tafel leggen: Kan en mag productieve arbeidstijd nog gebruikt worden als de enige eenheid om loon te berekenen of andere afgeleiden zoals vakantiegeld? Want je moet goed beseffen dat artificiële intelligentie en andere technologieën hun definitieve intrede doen als mede-producent in de onderneming. Het leren omgaan met die voortdurende beschikbare nieuwe technologie maakt het meer dan wenselijk om totaal anders te gaan kijken naar ‘productieve arbeidstijd’.
Indrukwekkende analyse! Hoe zou je deze grote uitdagingen tot slot politiek vertalen naar de komende verkiezingen?
De hamvraag voor de aankomende verkiezingen gaat niet alleen over het homogeniseren van de bevoegdheden rond arbeidsmarktbeleid maar vooral over deze vraag: Zullen onze volgende regeringen in staat zijn en de moed hebben om de fundamenten van onze arbeidsinstituties te herdenken en duurzaam vorm te geven aan een arbeidsmarktbeleid met toekomst?
Dankjewel!
Zullen onze volgende regeringen in staat zijn en de moed hebben om de fundamenten van onze arbeidsinstituties te herdenken en duurzaam vorm te geven aan een arbeidsmarktbeleid met toekomst?
Lees ook:
