Verslag symposium HIVA-KU Leuven: van duurzaamheidsverslaggeving tot due diligence: welke rol(len) voor intermediairen?

Belangrijkste conclusies van het symposium

• Wetgeving moet actie mogelijk maken. Bindende wetgeving is waardevol, maar moet zinvolle, risicogebaseerde actie boven buitensporige administratieve lasten stellen.
• Onzekerheid is een grote uitdaging. Onzekerheid over de toekomst van wetgeving en de praktische implementatie ervan was een frequent terugkerend gespreksonderwerp.
• Samenwerking is essentieel, maar complex. Diverse sprekers benadrukten de nood aan samenwerking om de doelgerichtheid van rapportage en due diligence te verbeteren. Dit vergt een voortdurende dialoog tussen stakeholders.
• Vertrouwen opbouwen is cruciaal. Duurzaamheid wordt vaak gezien als een top-down-agenda tussen rijke ontwikkelde landen en armere ontwikkelingslanden. Intermediairen kunnen deze kloof dichten en de betrokkenheid van alle partijen garanderen.

Veranderend regelgevend kader

Boris Verbrugge (HIVA-KU Leuven) opende het symposium met vier kritische vaststellingen over het veranderende regelgevende landschap:

• Duurzaamheid kan niet worden bereikt zonder bindende wetgeving.
• Er is een verschuiving van zachte naar harde wetgeving, maar deze blijft zwaar betwist.
• Hoewel het onvermijdelijk is dat wetgeving een last oplegt aan bedrijven, groeit de zorg dat het zwaartepunt te veel richting compliance is verschoven.
• Intermediairen kunnen cruciale rollen spelen in rapportage en due diligence, maar worden zelf ook met aanzienlijke uitdagingen geconfronteerd.

Deze vaststellingen vormden de basis voor het symposium, waar twaalf intermediaire organisaties uit de publieke, private en maatschappelijke sector hun inzichten deelden over hun toenemende rol in rapportage en due diligence, inclusief de kansen en uitdagingen die ze daarbij ondervinden.

Panel 1: Ondersteuning van kleinschalige producenten en kmo’s

Fairtrade Belgium en SME United onderzochten de gevolgen van duurzaamheidswetgeving voor kleinschalige producenten en kmo’s. Beide organisaties erkenden dat dergelijke wetgeving economische en sociale vooruitgang kan bevorderen, maar waarschuwden ook voor onbedoelde gevolgen, zoals de mogelijke uitsluiting van kleinere actoren uit de toeleveringsketens van grote bedrijven. Beide organisaties lichtten toe hoe zij proberen deze gevolgen te voorkomen door kleinschalige boeren en kmo’ te ondersteunen.

Panel 2: Standpunten vanuit de private sector

In het tweede panel namen vier intermediaires uit de private sector plaats. Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie, benadrukte hoe de complexiteit van nieuwe duurzaamheidswetgeving middelen verschuift van actie naar compliance. Samen met de Vlaamse werkgeversfederatie VOKA benadrukte het de cruciale rol van sectororganisaties als vertrouwde tussenpartijen die de kloof tussen regelgeving en bedrijven kunnen overbruggen, en benadrukte het belang van samenwerking tussen meerdere belanghebbenden. De sectororganisaties ITAA (accountants) en IBR-IRE (bedrijfsrevisoren) bespraken hun veranderende rollen in duurzaamheidsrapportage en erkenden de uitdaging van de overgang van financiële naar duurzaamheidsrapportage. Beide organisaties werken actief aan oplossingen via training en begeleiding.

Panel 3: Maatschappelijke intermediairen

In het derde panel, gemodereerd door Huib Huyse (HIVA-KU Leuven), spraken vertegenwoordigers van ACV-CSC (België’s grootste vakbond), Oxfam België en IDH over de rol van de maatschappij in due diligence. Diana Pietrzak (HIVA-KU Leuven) opende de sessie door enkele strategische uitdagingen te benadrukken die de verschuiving naar verplichte wetgeving met zich meebrengt, met name voor maatschappelijke organisaties die al lang dergelijke hervormingen bepleiten. De panelleden benadrukten dat wetgeving doelgericht moet zijn, door prioriteit te geven aan de stemmen van werknemers en kleinschalige producenten. Hoewel maatschappelijke organisaties deze stemmen proberen te versterken en tastbare voordelen voor kwetsbare groepen willen realiseren, worden ze geconfronteerd met aanzienlijke barrières zoals een krimpende civiele ruimte, desinformatie en verminderde financiering.

Panel 4: Certificering en due diligence met betrekking tot ontbossing

Het laatste panel, gemodereerd door Axel Marx (GGS-KU Leuven), met deelnemers van FSC (Forest Stewardship Council) en FERN (een ngo voor bosbescherming), onderzocht de rol van vrijwillige duurzaamheidsnormen bij due diligence in ontbossing. FERN waarschuwde dat duurzaamheid sterk gepolitiseerd is en dat wetgeving niet als vanzelfsprekend mag worden beschouwd. Hoewel FERN enkele beperkingen van vrijwillige normen benadrukte, waren beide organisaties het erover eens dat deze normen kunnen bijdragen aan due diligence, maar alleen in combinatie met robuuste wetgeving.

Nederlandse ‘lessons learned’

Tijdens de laatste sessie deelde Alexandra van Selm, beleidsdirecteur bij de Sociaal-Economische Raad (SER) in Nederland, inzichten uit een decennium ervaring met sectorale akkoorden over Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). Ze benadrukte de proactieve rol van de SER bij het bevorderen van samenwerking tussen bedrijven en maatschappelijke organisaties. Ondanks spanningen binnen en tussen intermediairen, vermeldde ze successen zoals een verbeterde transparantie in toeleveringsketens binnen de kledingsector. Alexandra wees op de noodzaak om rekening te houden met verschillende maturiteitsniveaus binnen bedrijven en riep op tot grensoverschrijdende samenwerking.

Meer info

Programma symposium: https://hiva.kuleuven.be/nl/kalender/kalenderitems/symposium-van-duurzaamheidsverslaggeving-tot-due-diligence-welke-rollen-voor-intermediairen

Lees ook

• Op zoek naar een kritische zelfevaluatie rond maatschappelijk verantwoord ondernemen? Gebruik de Due Diligence Toolbox!

• Europees verbod voor producten die met dwangarbeid gemaakt zijn