Stijn Broecke (OESO) over AI en werk: kansen, uitdagingen en de noodzaak tot regulering
“De politici moeten beseffen dat die zogenaamde technologieën van de toekomst vandaag al breed gebruikt worden.” Stijn Broecke is al bijna 8 jaar ‘senior economist’ bij de OESO in Parijs. Vanuit het directoraat ‘Werkgelegenheid, Arbeid en Sociale Zaken’ leidt hij een team van een tiental economisten dat zich concentreert op de toekomst van werk en de impact van AI in het bijzonder. Met hem bekijken we hoe de OESO omgaat met de groeiende impact van AI.
Laten we meteen met de deur in huis vallen. Wat zijn vanuit je OESO-werkzaamheden je belangrijkste AI-boodschappen naar onze lezers?
Eerst dit: de basis van onze AI-onderzoeken vind je terug in de Employment Outlook van 2023. Daarin hebben we een algemene stand van zaken opgemaakt. Maar daarnaast hebben we nog diverse andere papers over AI gepubliceerd. Vanuit mijn persoonlijke synthese wil ik me tot deze zes punten beperken:
- De impact van AI op het werk en het soort werk zal ingrijpend zijn want haast elke werknemer zal dit ondervinden; vele jobs gaan echt veranderen. Dit staat in schril contrast met de invloed van robots die maar een deel van de werkende bevolking bereikten.
- We hebben ook vastgesteld dat hooggeschoolden er meest mee zullen omgaan. AI is immers sterk in cognitieve taken. Maar hooggeschoolden zullen er ook het meest de baten van ondervinden. AI kan de kloof tussen hoog en laaggeschoolden dus vergroten.
- We mogen ons zeker geen zorgen maken over een toekomst zonder werk ten gevolge van AI en automatisering. Er is vandaag globaal geen daling van de werkgelegenheid. We zien eerder een tekort aan medewerkers, ondermeer ten gevolge van de vergrijzing. Wetenschappelijk onderzoek heeft overigens een positieve correlatie vastgesteld tussen de blootstelling aan AI en de groei van de werkgelegenheid.
- Automatisering via AI is ook een middel om die vergrijzing tegen te gaan want AI helpt om zowel de kwaliteit als het comfort en de veiligheid van het werk te verhogen. Zo kan men zelfs langer blijven werken. AI zal trouwens ook nuttig zijn voor een grotere intrede op de arbeidsmarkt van mensen met een beperking. AI kan voor hen bepaalde obstakels wegnemen.
- Het zal er vooral op aankomen om op grote schaal de juiste competenties en vaardigheden te ontwikkelen. Er is een algemene bewustzijnswording nodig over alles waar AI toe in staat is en wat zijn zwakten en risico’s zijn. Vanuit bedrijfsperspectief zijn -naast de kosten van de AI-technologie – het gebrek aan vaardigheden de belangrijkste belemmering voor de invoering ervan.
- Anderzijds kennen we al veel anekdotes over toename van stress en werkdruk en inbreuken op de privacy. De werknemers moeten dus ook goed hun rechten kennen omtrent het gebruik van AI op de werkplek. Naast regulering, vind ik dat er ook een sociale dialoog nodig is over het gebruik van AI op de werkplek.
We mogen ons zeker geen zorgen maken over een toekomst zonder werk ten gevolge van AI en automatisering
Waar zijn jullie nu mee bezig? Wat mogen we dit jaar nog van de OESO verwachten?
Momenteel finaliseren we een nieuwe enquête in enkele OESO-landen over de impact van AI op de arbeidsmarkt, meer bepaald over het gebruik van generatieve AI bij KMO’s. Wat zijn de mogelijkheden en obstakels, wat kan het beleid doen om KMO’s hierbij te helpen? In welke mate wordt AI een ‘gamechanger’?
Een andere belangrijke studie gaat over ‘algoritmic management’. In welke mate gebruiken managers AI om instructies te geven, om werknemers te monitoren, om prestaties te evalueren? Daarin staat er ook een vraag over het gebruik van AI bij recrutering! Wat blijkt? Niet enkel voor het schrijven van vacatures of het plannen en organiseren van interviews, maar ook voor het maken van shortlists en kandidateninterviews wordt AI al gretig gebruikt…
Dit jaar mag men ook nieuwe “OESO-aanbevelingen” verwachten over AI op de werkplek, ondermeer om de risico’s ervan aan te pakken. Dat is dan een aanvulling op onze eerdere ‘AI principles’ van 2019 die in 2024 herzien werden. Deze bepleiten een innovatief gebruik van een betrouwbaar AI dat ook de mensenrechten en democratische waarden respecteert.
Niet enkel voor het schrijven van vacatures of het plannen en organiseren van interviews, maar ook voor het maken van shortlists en kandidateninterviews wordt AI al gretig gebruikt…
Moet er meer regulering komen rond AI? En hoe pakt men dat dan het best aan?
We moeten eerst en vooral beseffen dat er al veel regelgeving bestaat rond privacy, discriminatie, veiligheid en gezondheid op het werk. Die blijft natuurlijk onverkort van toepassing, zelfs met AI op de werkplek. Maar misschien moet die wetgeving wel wat aangepast en verduidelijkt worden, of gewoon beter toegepast? Ook houden we er in Europa best rekening mee dat de privacybescherming op de werkplaats verschilt van land tot land.
Meer nog, vanuit OESO stellen we in onze groep landen een soort tweedeling vast: landen zoals het VK, Zwitserland, Japan, Zuid-Korea en de USA hanteren eerder het ‘hands off’ principe en zijn echt niet zo tuk zijn op regulering. In de 27 landen van de Europese Unie is er dan wel een grotere, zij het ook nog onderling verschillende voorkeur voor meer AI-wetgeving. Het valt ook op dat sommige landen daar zeer intensief en actief mee bezig zijn en andere veel minder. Terwijl je er niet onderuit kan dat die technologie een enorme impact zal hebben in heel de maatschappij en natuurlijk ook op de arbeidsmarkt.
De politici moeten alleszins beseffen dat die zogenaamde technologieën van de ‘toekomst’ vandaag al breed gebruikt worden. Zij moeten zich dus grondig afvragen of onze wetgeving goed genoeg is om de risico’s aan te pakken. Denk bij voorbeeld aan privacy, discriminatie, of automatische besluitvorming.
De politici moeten alleszins beseffen dat die zogenaamde technologieën van de toekomst vandaag al breed gebruikt worden
Het is toch verontrustend dat er nog geen regels zijn over die automatische besluitvorming bij bijvoorbeeld evaluaties, selecties, ja zelfs ontslag. De GDPR is van toepassing, dat wel, maar die heeft het uitsluitend over volledig geautomatiseerde besluitvorming, terwijl het zo gemakkelijk is om te argumenteren dat er ergens wel een mens kan tussenkomen om die regelgeving dus te omzeilen.
De Europese richtlijn over algoritmic management is heel nuttig, maar gaat enkel over toepassingen in de platformeconomie en betreft dus slecht een kleine populatie.
Het is verontrustend dat er nog geen regels zijn over die automatische besluitvorming bij bijvoorbeeld evaluaties, selecties, ja zelfs ontslag
Maar meer regulering maakt het ook allemaal duurder en complexer?
Natuurlijk brengt regelgeving een kostenverhoging met zich mee maar aan de andere kant heeft de afwezigheid van wetgeving ook een prijs. Dat leidt dan tot onzekerheid en gebrek aan vertrouwen en zo misschien tot een lagere toepassing of adoptie.
Er is alleszins meer duidelijkheid nodig rond wat mag en niet mag en over wie waarvoor verantwoordelijk is. De huidige Europese ‘AI act’ laat overigens ook diverse vragen onbeantwoord. De focus ligt daar op het op de markt brengen van AI-toepassingen en de aansprakelijkheid als er iets zou mis gaan.
De impact van AI op de arbeidsmarkt is sowieso groot en de vele risico’s moeten goed onderkend worden. Over het algemeen zijn de werknemers nog onvoldoende beschermd en is de sociale dialoog daarover nog niet erg ver gevorderd. Ik vraagt me af of de vakbonden intern wel over de nodige kennis en competenties beschikken om dit op te volgen. Beseffen zij in welke mate AI al gebruikt wordt in de bedrijven?
Vakbonden en werkgevers kijken erg verschillend naar de mogelijke impact van AI op de werkplek. (Bron: OESO rapport van 2023):

Er is alleszins meer duidelijkheid nodig rond wat mag en niet mag en over wie waarvoor verantwoordelijk is
Dank je wel! Wat is tot slot jullie eerstkomende grote afspraak rond AI?
Vanuit de OESO kijken we uit naar onze jaarlijkse beleidstop in Parijs in februari. De focus zal liggen op ‘New Frontiers for Social Policy: Investing in the Future’. En dus ook weer op AI!
Meer weten over de toekomst van werk met AI?
Voor wie van dichtbij wil opvolgen waar de OESO zoals mee bezig is kunnen we de nieuwsbrieven van OECD Social aanbevelen. En meer in het bijzonder de ‘OECD Artificial Intelligence Papers’ die vanuit een op data gebaseerde trendanalyse een uitgebreid scala aan AI-gerelateerde onderwerpen bespreekt. Bijvoorbeeld ‘Artificial Intelligence and the health workforce’ of ‘Who will be the workers most affected by AI?’
You must be logged in to post a comment.