"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Hoe moet het nu verder met platformbedrijven als Uber en Deliveroo?

Zijn platformwerkers zelfstandigen of werknemers? In verschillende landen krijgen platformbedrijven als Uber en Deliveroo te maken met rechtszaken. Ook in België is een en ander nog niet uitgeklaard. Tijd voor een korte update naar aanleiding van een nieuw vonnis.

Zijn Uber-chauffeurs dan toch werknemers?

Onlangs moest Uber ook in Nederland een zoveelste bittere pil verwerken. De Amsterdamse rechtbank vonniste dat Uber-chauffeurs niet langer als zelfstandige de baan op mogen. Britse rechters bepaalden eerder dit jaar al dat die chauffeurs een minimumloon en vakantiegeld moeten krijgen.

Uber moet deze chauffeurs in dienst nemen, omdat zij de facto via de bekende app onder een moderne vorm van gezag en toezicht rijden. Uber bepaalt zo de werktijden, de beloning en de beoordelingen. De chauffeurs kunnen niet onderhandelen over hun tarieven en voorwaarden. Uber’s algoritme bepaalt wie welke rit krijgt. De individuele chauffeur-ratings op de app bepalen mee de toegang tot het platform en het rittenaanbod. De vraag of de chauffeurs uit vrije keuze als zelfstandige werken doet hier zelfs niet ter zake… het zijn werknemers.

Is een platform zonder zelfstandigen economisch haalbaar?

Maar een werknemersstatuut zal voor bedrijf en klant duurder zijn. Je kan die meerkost niet helemaal compenseren met, we zeggen maar wat:  een hogere productiviteit, meer kwaliteit en een beter voorspelbare efficiëntie.  De tot nog toe kunstmatig lage prijzen van de Ubers van deze wereld zijn hoofdzakelijk te danken aan hun strategie die groei veel belangrijker acht dan winst. Uber heeft trouwens nog steeds geen enkele dollar of euro winst gemaakt. Met opeenvolgende kapitaalsverhogingen wou Uber de traditionele en hier en daar ook wel wat in slaap gesukkelde taxibedrijven definitief buiten spel zetten. Zodra de marktdominantie een feit was, zouden hun prijzen wel gestegen zijn.

Platformbedrijven bieden vandaag vooral mooie voordelen aan de  middenklasse: privé-chauffeurs op afroep, keuze te over aan mensen die het huis komen schoonmaken en koeriers die bij nacht en ontij hun eten aan de deur brengen. Maar de lage prijzen voor dergelijke diensten zullen moeten stijgen omdat ze voorlopig gesubsidieerd worden door investeerders en onzekere statuten. De vraag blijft open: hoe maak je met de meest performante AI-technologie van betaalbaar personenvervoer en voedselbezorging een echt duurzame en winstgevende business?

Deliveroo wacht rechtszaak af

We legden dit dilemma ook voor aan Rodolphe Van Nuffel, hoofd van de Corporate Affairs van Deliveroo in België. Want eind oktober wordt er ook hier een rechtszaak gepleit.  De zaak tussen Deliveroo enerzijds en het Belgische arbeidsauditoraat en de vakbond anderzijds heeft het zelfde twistpunt: zijn Deliveroo-koeriers werknemers met alle rechten en plichten vandien, of blijven ze werken met een ietwat mankend zelfstandigenstatuut?

Deliveroo heeft zijn hoofdkantoor in Londen, met 2.000 medewerkers in meer dan 800 steden in 12 markten. Deliveroo België telt momenteel 3000 koerier. Sinds 2015 hebben zo’n 25000 verschillende individuen al een levering gedaan voor 3000 restaurants in 26 steden. Koeriers worden per bestelling betaald. Gemiddeld verdient een koerier tussen 11 en 13€ per uur. Het overgrote deel koos voor het deeleconomie-systeem en klust voor minder dan 3000€ per jaar bij.

De website Deliveroo ontkent het bestaan van een werkgever-werknemer relatie. “Flexibiliteit is de belangrijkste reden waarom de 3000 koeriers in België ervoor kiezen om bij Deliveroo te werken en waarom er elke maand opnieuw 3500 kandidaten spontaan bij ons komen solliciteren. In tegenstelling tot een traditionele job zijn er weinig drempels om aan de slag te gaan. Ze plannen zelf hun werktijden en werkduur en ze  kiezen waar ze het liefst willen bezorgen. Koeriers zijn dus nooit verplicht om te werken. Ze zijn vrij om te kiezen welke bestellingen ze aannemen of weigeren.”

Anderzijds bepaalt Deliveroo, waarvan bezorging eigenlijk wel de “kernarbeid” is, natuurlijk wel waar je moet zijn en hoe laat je moet leveren om geld te kunnen verdienen. Het GPS-systeem geeft Deliveroo een verregaande controlemogelijkheid. Is dat dan geen vorm van gezag?

Juridische achterstand

Ons ‘oude’ arbeidsrecht en sociale zekerheid zijn conceptueel niet meer opgewassen tegen een andere, innovatieve en flexibele werkorganisatie. “Deliveroo is tegelijk al lang vragende partij om samen met de overheid werk te maken van een wetgevend kader dat koeriers in staat stelt om de gewenste flexibiliteit te combineren met sociale zekerheid en bescherming. Deliveroo is trouwens één van de eerste platformen die zijn koeriers een gratis ongevallen- en letselverzekering aanbood voor onderweg. Deliveroo biedt hen ook gratis online cursussen aan om nieuwe vaardigheden te kunnen ontwikkelen.”

“Het feit dat het federaal regeerakkoord een paragraaf over platformwerkers bevat en dat de sector weldra geraadpleegd wordt is alvast een goed teken. Het is voor het bedrijf, de koeriers en de restaurantsector nodig dat we de reële behoeften van dit ecosysteem in kaart brengen en voor elke partij een passend lange termijn kader uitwerken.”

Deliveroo hoopt dus dat de toekomstige wetgeving de snel groeiende platformen in staat zal stellen om sociale  voordelen te kunnen bieden aan zelfstandige koeriers die structureel en op langer termijn als koerier aan de slag willen gaan. Uiteraard  zonder dat er een risico bestaat op herclassificatie als werknemers…

(wordt vervolgd!)

Philip Verhaeghe
Philip Verhaeghe is een onafhankelijk governance adviseur en een freelance redacteur over ondernemerschap en bestuur voor vakbladen, bedrijven en organisaties. Onderzoekt zowel de nieuwste trends als de klassieke uitdagingen die het verschil kunnen maken in de bestuurskamer of het directiecomité. Is als freelance redacteur ook actief voor onder meer Bestuurder”, “Guberna” en “Etion”. Werkte als algemeen secretaris voor VKW, het Instituut voor Bestuurders, Corgo en RNCI. Bekijk alle berichten van #Philip Verhaeghe