Wanneer mag je werken als freelancer? In de VS veranderen de regels
In de Verenigde Staten gelden nieuwe regels om te bepalen of iemand als freelancer of in loondienst mag werken. Wie ‘economisch afhankelijk’ is van een opdrachtgever, heeft recht op dezelfde arbeidsvoorwaarden als een werknemer.
Amerikaanse werkgevers moeten zich vanaf maandag 11 maart aan nieuwe regels houden rondom de inhuur van freelancers. Als freelancers ‘economisch afhankelijk’ zijn van één werkgever, dan moeten zij dezelfde rechten krijgen als werknemers in loondienst.
Bestaande werkwijze van rechters
Deze nieuwe wet is gebaseerd op een norm die rechters al jaren gebruiken om te bepalen of iemand als werknemer of freelancer mag werken. Kort gezegd analyseert een rechter de arbeidsrelatie op basis van zes factoren. Als uit die analyse blijkt dat de medewerker sterk afhankelijk is van de werkgever, dan mag hij niet werken als freelancer. De werkgever moet hem dezelfde rechten geven als werknemers in loondienst.
Werkgeversorganisaties en Republikeinse wetgevers hebben flinke kritiek op de regel. Ze vrezen dat er flinke verwarring zal ontstaan en dat miljoenen freelancers hun werk straks niet meer kunnen doen. Maar volgens de Amerikaanse arbeidsinspectie valt dat reuze mee. Die verwacht geen grote gevolgen en is blij dat het makkelijker wordt bedrijven aan te pakken die mensen onterecht als freelancer laten werken.
Hoe werkt de nieuwe norm?
De norm is niet zwart-wit, een rechter kijkt naar het geheel van zes factoren om te bepalen of iemand als freelancer of in loondienst hoort te werken. De analyse gaat niet over wat er in het contract staat, maar over de werkwijze in de praktijk.
Dit zijn de zes factoren om te bepalen of iemand ‘economisch afhankelijk is’:
(1) in hoeverre heeft de werkende invloed op zijn economische winst of verlies?
Kan de werkende bijvoorbeeld onderhandelen over het uurtarief? Koopt hij eigen materiaal in? Doet hij aan marketing voor zichzelf? Dan wijst dat op zelfstandig ondernemerschap.
(2) wie investeert meer in de werkende, hij zelf of het bedrijf?
Als een werkende investeert in zichzelf als ondernemer, wijst dat op zzp-schap. Maar als een opdrachtgever bijvoorbeeld alle kleding, software en cursussen betaalt, is dat een aanwijzing voor werk in loondienst.
(3) hoe duurzaam is de arbeidsrelatie?
Werkt iemand een vast aantal uren? Mag de werkende niet voor andere werkgevers aan de slag? Dan lijkt het op een loondienstverband.
(4) aard en mate van controle op het werk
Mag een werkende zijn eigen uren bepalen? Dat wijst op zzp-schap. Krijgt hij een vast rooster, dan is dat een aanwijzing voor een dienstverband. Ook als de werkgever technologie gebruikt om toezicht te houden op de uitvoering van het werk, wijst dat op werknemerschap. Dit is vooral relevant voor platformbedrijven die via apps het werk controleren. De Europese Unie noemt dit ‘algoritmisch management’.
(5) is het werk integraal onderdeel van de bedrijfsactiviteiten van de werkgever?
Als het werk cruciaal, noodzakelijk of essentieel is voor de hoofdactiviteit van het bedrijf, dan is dat een aanwijzing voor werknemerschap.
(6) specialisme
Heeft een werknemer kennis of vaardigheden die anderen in het bedrijf niet hebben, dan wijst dat op zelfstandig ondernemerschap.
Lees meer in dit document. Er is niet één bepalende factor of combinatie van factoren. Een rechter kijkt naar het geheel van de omstandigheden in samenhang.
Landelijke wetgeving
Rechters in de VS behandelden zaken al heel lang op deze manier, totdat de regering van voormalig president Donald Trump een nieuwe regel invoerde. In die wet stond dat wie voor meerdere bedrijven tegelijk kan werken en een eigen bedrijf runt, aan de slag mag als freelancer. Die regel geldt vanaf nu niet meer.
Er zijn ook staten met strengere zzp-regels, bijvoorbeeld Californië. Daar geldt sinds 2019 de AB5-wet. Lees meer in dit speciale ZiPconomy e-magazine.
