Ondernemers in België: harde werkers en gelukkig

Zeven op de tien zelfstandigen die eerst als werknemer aan de slag waren, zijn (veel) gelukkiger wanneer ze niet moeten luisteren naar een baas. Nog eens 20% is even gelukkig als zelfstandige dan als loontrekkende. Zelfs in coronatijd. Gemiddeld leggen zelfstandigen zo’n 11.000 euro opzij voor de lancering van hun bedrijf. Zes op de tien start zonder een businessplan. Gemiddeld werkt een ondernemer 52,8 uur per week. En ondernemers hebben moeite met het werven van klanten. Dat blijkt uit een bevraging van Acerta in juni 2020 waaraan meer dan 1.000 startende zelfstandigen deelnamen en uit een interview met Unizo-adviseur Frank Socquet in de krant De Standaard.

Belangrijkste motivatoren

Eigen baas zijn, meer flexibiliteit hebben en zichzelf ontplooien zijn de belangrijkste motivatoren voor starters om voor een activiteit als zelfstandige te kiezen.

En ze kiezen daarvoor niet noodzakelijk iets wat in de lijn ligt met hun studies of met hun loopbaan tot dusver. Een derde van de zelfstandigen doet zelfs iets helemaal anders. Dat betreuren ze achteraf niet.

“Het aantal zelfstandigen dat tevreden is om op eigen benen te staan, is erg hoog. Zeker gezien de grote impact van corona op zelfstandigen. Het geeft aan dat de steunmaatregelen van de overheid de zelfstandigen goed geholpen hebben, al valt het nog even af te wachten of ze wel voldoende zullen zijn. De coronacrisis creëert ook opportuniteiten voor een aantal zelfstandigen, omdat de crisis nieuwe gaten in de markt heeft blootgelegd, waar ze met hun (nieuwe) zaak kunnen op inspelen”, zegt Katrien Jonckheer, director klantenservice starters & zelfstandigen.

^{Figuur 1: Ben je nu gelukkiger dan toen je voor een werkgever werkte? (Geluksschaal startende zelfstandigen vs. loondienst)}

“De werktevredenheid van zelfstandigen is inderdaad hoger dan die van loontrekkenden”, bevestigt Frank Socquet, adviseur van Unizo in de krant De Standaard. “Negen op de tien wil dan ook niet van statuut veranderen. Maar 20% heeft er niet vrijwillig voor gekozen om zelfstandige te worden, bijvoorbeeld omdat ze geen baan meer vinden als loontrekkende.”

Hardste werkers van Europa

Een zelfstandige zonder personeel klopt gemiddeld 52,8 uur. Een zelfstandige met personeel 57,1 uur. Daarmee scoort de Belgische ondernemer het hoogst in vergelijking met andere Europese ondernemers, zegt het Europees statistisch bureau Eurostat.

“Veel zelfstandigen proberen dag en nacht klaar te staan voor hun klanten. Die bereikbaarheid leidt automatisch ook tot langere werkdagen”, zegt Frank in De Standaard. “Daarnaast hebben zelfstandigen geen vaste uren: hoe meer ze werken, hoe meer ze verdienen. En dat is ook nodig om voldoende over te houden na het betalen van de belastingen en om voldoende opzij te kunnen zetten voor hun pensioen. Want de belastingdruk is hoog en de pensioenen liggen nog altijd ­lager dan die van loontrekkenden. Door de hoge loonkosten in ons land proberen velen de aanwerving van een eerste of nieuwe kracht zo lang mogelijk uit te stellen en steken ze liever zelf een tandje bij.”

“Daarnaast zien we ook soms een management competentie deficit: nogal wat zelfstan­digen starten een zaak uit passie, omdat ze iets graag doen en het ook goed kunnen. Maar ze beschikken niet altijd over de nodige kennis qua personeels­management, facturatie en andere administratieve taken. Na de belastingdruk is de administratieve last de grootste kopzorg, vóór thema’s als het sociaal statuut, de loonkosten of ­oneerlijke concurrentie”, vertelt Frank nog in de krant.

Zes op tien start zonder businessplan

Veruit de meeste zelfstandigen (86%) starten alleen, zonder vennoot, en 60% doet dat ook zonder eigenlijk businessplan. Twee jaar geleden startten zeven op de tien nog zonder uitgewerkt ondernemingsplan. Dat vandaag iets meer zelfstandigen een businessplan uitwerken is positief, al wordt het belang ervan nog steeds onderschat. De meeste steun zoeken zelfstandigen bij hun boekhouder. Zeven op de tien vertrouwt op de steun van een accountant, terwijl niet eens de helft gaat aankloppen bij andere externe partners, zoals de bank, de beroepsfederatie of collega-zelfstandigen.

11.314 euro financiële buffer

Een startende zelfstandige in hoofdberoep voorziet een gemiddelde financiële buffer van 11.314 euro. En ook al starten velen zonder een echt businessplan, zelfstandigen kijken vaak naar hun boekhouder om te helpen bepalen welke omzet nodig is om een bepaald netto-inkomen te halen. Maar liefst de helft van de starters kan binnen de maand van zijn zelfstandige activiteit leven, 14% heeft een jaar nodig om zover te geraken, 8,7% meer dan een jaar.

Zelfstandigen hebben moeite met klanten werven

Een klare kijk op alle facetten van het ondernemerschap is van cruciaal belang. Bij de start botsen nieuwe zelfstandigen vooral op de administratie die bij een zelfstandige activiteit komt kijken (40% zet het in de top 5) en op de zoektocht naar klanten (36,7% zet het in de top 5). Dit laatste blijkt niet altijd zo evident als ze hadden ingeschat. Starters hebben vaak nog niet de middelen noch de kennis om de juiste communicatiekanalen in te zetten. Opvallend: slechts vier op de tien (41,4%) van de zelfstandigen die afgelopen jaar begon, heeft al een website. Twee jaar geleden was dat nog 80%.

“Wat ons verrast is hoe weinig social media worden ingezet om business binnen te halen. De helft van de zelfstandigen probeert het via Facebook, andere sociale mediakanalen zijn verwaarloosbaar. En waar wij in coronatijden zouden hebben verwacht dat de rol van de social media zou toenemen, is dat net niet het geval, integendeel. De impact van social media lijkt in coronatijden zelfs nog te zijn achteruitgegaan”, getuigt Katrien Jonckheer.

Neem deel aan de Freelancer Focus bevraging van Love to be Free

Ben jij een freelancer en/of opdrachtgever? Vul dan deze jaarlijkse bevraging in over freelance ondernemen in Vlaanderen en Brussel. Op 17 september stelt Love to be Free de resultaten van het ‘Freelancer Focus rapport’ voor tijdens de Dag van de Freelancer.

Neem deel aan de bevraging