Laura Nurski: ‘De impact van AI op werk? De freelancemarkt fungeert als ‘early warning’ system!’
Dr. Laura Nurski ontleedt vanuit het academisch en beleidsgericht onderzoek de werkelijke impact van artificiële intelligentie (AI) op onze arbeidsmarkt en de toekomst van werk. Wat betekent AI concreet voor de werkgever, de werknemer of de freelancer qua structuren en werkprocessen? Ze geeft ons tips en doorprikt tegelijk de mythe van het massale banenverlies: de impact op de ‘kwaliteit’ van werk is mogelijk belangrijker dan die op de ‘kwantiteit’. Dit is het eerste deel van ons interview.
Dr. Laura Nurski combineert een unieke mix van academische expertise en praktijkervaring. Als beleidsonderzoeker én freelancer bestudeert zij bij de Europese denktank CEPS en andere Europese opdrachtgevers hoe technologie onze manier van werken transformeert. Met een multidisciplinaire achtergrond – handelsingenieur, doctoraat economie, master sociologie in opbouw – en ervaring als data scientist brengt zij vooral een genuanceerde visie op de huidige AI-revolutie.
Het grootste misverstand over AI en werk
Wat beschouw je vanuit je uitgebreid onderzoek als het belangrijkste misverstand over AI en werk?
Dr. Laura Nurski schetst een opvallend contrast tussen perceptie en realiteit. “Een van de grootste bezorgdheden die we zien, zowel in de media als in onderzoek en beleid, is dat iedereen bezig is met de vraag: wat gebeurt er met de tewerkstelling? Hoeveel banen gaan er verloren?”
Uit het onderzoek van de denktank CEPS, inclusief rondetafelgesprekken met beleidsmakers in Latijns-Amerika, Europa en Azië, blijkt keer op keer diezelfde obsessie: welke banen verdwijnen en wie moet zich herscholen? “Er komt bijna elke week een nieuwe academische studie uit die arbeidsmarkteffecten probeert in te schatten. In de media lazen we onlangs dat 50% van de entry-level jobs binnen vijf jaar verdwijnt.”
De realiteit is genuanceerder. “Als we dat grondig bekijken op basis van echte bewijzen, dan is het effect tot nu toe heel beperkt. We mogen niet stellen dat er momenteel al banen op grote schaal verdwijnen. We zien dat niet in arbeidsmarktstatistieken, noch in casestudies over de AI-adoptie in grote bedrijven. We focussen momenteel teveel op kwantiteitseffecten, terwijl we op het vlak van kwaliteit van werk al meer effecten zien. AI vervangt vaak niet de volledige job, maar heeft wel impact op de jobinhoud en hoe de job georganiseerd wordt.”
AI vervangt vaak niet de volledige job, maar heeft wel impact op de jobinhoud en hoe de job georganiseerd wordt.
Algorithmic management: de stille revolutie
AI dient tegenwoordig ook om mensen rechtstreeks aan te sturen op het werk, iets wat we algoritmisch management noemen. Jij maakt een onderscheid tussen Algorithmic Operational Management en Algorithmic HR Management, elk met hun eigen risico’s. Wil je dat verschil wat toelichten?
Algorithmic HR management betreft alle HR-processen: selectie, rekrutering, promotie- en ontslagbeslissingen. “Denk aan AI-toepassingen om CV’s snel te scannen of video-interviews waarbij mensen zichzelf filmen. AI beoordeelt dan de kennis of vaardigheden van de sollicitant.”
“Het hoofdrisico? Vooroordelen door historische discriminaties in de trainingsdata.”
Algorithmic operational management richt zich op het aansturen van werknemers die al in dienst zijn: het gaat om algoritmische taak- of shiftplanningen, automatische opdrachttoewijzingen en werkinstructies. “Hier ligt het risico niet bij discriminatie, maar bij verlies van autonomie en hogere werkdruk: dat zijn directe bedreigingen voor het welzijn en de jobkwaliteit.”
Hoe wijdverspreid is dit fenomeen al?
Uit een lopende Europese survey blijkt dat al een kwart van de werknemers in de reguliere economie hun werktijd algoritmisch toegewezen krijgen. “In Amerika ontstaan daardoor ‘just-in-time shiften’ waarbij werknemers via sms opgeroepen worden, maar in Europa hebben we gelukkig regulering die een voorafgaande kennisgeving vereist. Het is niet enkel de technologie die alles bepaalt: het beleid kan en moet grenzen stellen.”
Uit een lopende Europese survey blijkt dat al een kwart van de werknemers in de reguliere economie hun werktijd algoritmisch toegewezen krijgen.
Algoritmisch management is ontstaan in de platform-economie door het algoritmisch connecteren van chauffeurs met passagiers (Uber) of fietskoeriers met restaurants en klanten (Deliveroo). Dat algoritme doet dus de connecties ontstaan, wijst de opdrachten toe, zet de prijs en dit allemaal heel ondoorzichtig. Daar zijn de problemen ook voor het eerst aangekaart: “Het was/is voor die laaggeschoolde fietskoeriers en chauffeurs vaak onmogelijk om effectief een menselijke medewerker aan de lijn te krijgen als ze het ergens mee oneens waren/zijn.”
Hoe kunnen we dat verhelpen?
Het komt uiteindelijk aan op transparantie in de algoritmes, vroege betrokkenheid van eindgebruikers en altijd een ‘human in the loop’. Zo kun je altijd een knop voorzien om als mens het algoritme te overrulen of iets te weigeren.
“Die algoritmes kunnen best wel transparant zijn zodat de medewerkers de beslissingen kunnen begrijpen. Als de technologie goed en duidelijk uitlegt waarom je een bepaalde taak op een bepaalde manier moet uitvoeren, dan kan je dat gemakkelijker accepteren. Je kunt daar namelijk iets uit leren.”
Laura vervolgt: “Het is natuurlijk ook verstandig om de eindgebruikers vroeg te betrekken in de ontwikkeling van die algoritmes. Zo kunnen ze hun specifieke kennis over de werkprocessen mee laten integreren in de technologie. Ook de impact op de kwaliteit van werk kan zo beter gecontroleerd worden Zo zal je op het eind minder weerstand ondervinden bij de acceptatie.”
Freelancers als kanaries in de koolmijn
Zien we al concrete effecten van AI op hooggeschoolde freelancers?
“Jazeker. De freelancemarkt fungeert hier als ‘early warning’ systeem. Het gaat immers om spotmarkten van werk – de kleine opdrachten die gemakkelijk aan- en verkocht worden. Deze eerste effecten kunnen een indicatie geven van de richting waarin de gewone arbeidsmarkt evolueert.”
De impact is het sterkst bij schrijfgerelateerde freelancers: copywriters, editors, vertalers: “ChatGPT is in de eerste plaats een schrijfmachine met een krachtig taalmodel. Studies tonen dalingen van 20 tot 30% in geposte opdrachten, met pieken tot -60% voor de zeer eenvoudige taken zoals het schrijven van een ‘over ons’-webpagina. Heel wat van die AI-taalmodellen zijn trouwens ook uitstekend in het genereren van computertaal. Dus ook hun beheersing van het schrijven van code en hun ontwikkeling van software, applicaties en websites zijn de bijhorende freelance beroepen aan het beïnvloeden.” Ook freelancers die met beeldbewerking, grafisch ontwerp en dergelijke dienstverlening bezig zijn moeten beseffen dat de beeld-genererende modellen steeds krachtiger worden.
Studies tonen dalingen in freelancer opdrachten van 20 tot 30% in geposte opdrachten, met pieken tot -60% voor de zeer eenvoudige taken.
“Maar er is een keerzijde. “De overgebleven projecten zijn complexer, vergen meer specifieke skills en bieden ook hogere budgetten. Voorlopig verdwijnen enkel de eenvoudige, goedkope opdrachten door AI.”
Wat de impact van het aantal freelancers op platformen betreft zijn er trouwens twee tegengestelde mogelijkheden, legt ze uit: “ Ofwel stoppen freelancers met hun diensten aan te bieden, omdat er minder opdrachten zijn. Ofwel gaan er net meer mensen freelancen omdat die tools dat zo gemakkelijk maken: mensen zonder schrijftalent kunnen zich nu dankzij de LLM’s ook als copywriter presenteren.”
Hoe overleef je als freelancer het AI-tijdperk?
De realiteit: Eenvoudige schrijf-opdrachten dalen dramatisch, maar complexe projecten met hogere budgetten blijven.
Positioneringsstrategie:
- Word specialist, geen generalist: ontwikkel een diepere expertise
- Combineer AI met domeinkennis: gebruik AI als je co-piloot
- Focus op relaties en context: AI kan geen organisatiespecifieke kennis vervangen
Praktische tips:
- Leer AI-tools kennen, maar blijf de expert die de output beoordeelt
- Verschuif je focus naar strategisch advies en complexe projecten
- Specialiseer in sectoren waar menselijke expertise cruciaal is
Lees ook:
