Wanneer heb je als zelfstandige recht op een werkloosheidsuitkering?

In principe bouw je als zelfstandige geen recht op werkloosheidsuitkeringen op. Je kunt je zelfstandige activiteit er ook niet mee combineren. Toch zijn er enkele uitzonderingen waarin dit wel kan. Een overzicht.

1. Je was zelfstandig in bijberoep voor je werkloos werd

Wanneer je een uitkering aanvraagt, moet je ook aangifte doen van je zelfstandige activiteit in bijberoep. Vervolgens zal de uitbetalingsinstelling de correct ingevulde formulieren C1 en C1A toevoegen aan het dossier.

De Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) zal erop toezien dat je je zelfstandige activiteit gedurende ten minste drie maanden uitoefende naast je baan in loondienst of als ambtenaar vooraleer de betaling wordt goedgekeurd.

Zolang je zelfstandig bent in bijberoep en daarnaast een werkloosheidsuitkering ontvangt, zal de RVA jaarlijks controleren hoeveel inkomen je daaruit haalt. Het bedrag van je uitkering kan hierdoor jaarlijks bijgesteld worden.

Als de activiteit geen bijberoep (meer) is, gaat het recht op uitkeringen verloren.

Opgelet:

• de periodes waarvoor je een verbrekingsvergoeding ontvangt, tellen niet mee in deze berekening.
• hoewel de regelgeving uitdrukkelijk bepaalt dat zelfstandige activiteiten voornamelijk tussen 18.00 en 7.00 uur moeten worden verricht, heeft de RVA herhaaldelijk uitkeringen geweigerd doordat de activiteiten (zelfs in beperkte mate) overdag waren uitgevoerd. Bovendien zijn bepaalde soorten activiteiten verboden (horeca en bouwwerkzaamheden).

2. Je wordt zelfstandig terwijl je werkloos bent

Sinds 1 oktober 2016 is het toegestaan om als zelfstandige aan de slag te gaan tijdens een periode van volledige werkloosheid. Je moet dit als werkloze wel aangeven via het formulier C1C et je bent verplicht om als werkzoekende ingeschreven te zijn en beschikbaar te blijven op de arbeidsmarkt.

Als zelfstandige in bijberoep kun je je activiteiten maximaal 12 maanden met een werkloosheidsuitkering combineren. Je moet daarvoor aan de volgende voorwaarden voldoen:

• je mag niet werkloos geworden zijn omdat je je betaalde baan in loondienst hebt stopgezet om zelfstandig te worden;
• je mag de activiteit waarvoor je de aanvraag indient niet uitgeoefend hebben in hoofdberoep gedurende de voorbije zes jaar, berekend van datum tot datum;
• je mag geen beroep doen op een attest bedrijfsbeheer van een derde om je zelfstandige activiteiten uit te oefenen;
• je mag slechts in uitzonderlijke omstandigheden taken toevertrouwen aan een werknemer met een arbeidsovereenkomst of aan een onderaannemer.

Naast de bovenvermelde cumulatie bevat de werkloosheidsreglementering ook nog andere bepalingen die verband houden met het statuut van zelfstandige.

3. Je wordt werkloos meteen nadat je je zelfstandige activiteit in hoofdberoep hebt stopgezet

In dat geval betaal je als zelfstandige geen bijdragen aan de sector werkloosheid van de sociale zekerheid. De prestaties die je onder dit statuut levert, geven je dus geen recht op dergelijke sociale uitkeringen.

Indien je echter eerder (dus vóór je zelfstandig was in hoofdberoep) een werkloosheidsuitkering ontving of als loontrekkende of ambtenaar hebt gewerkt, kan je hierop een beroep doen om het recht (opnieuw) te openen.

Opgelet:

de maximale duur van de zelfstandige activiteit die ‘geneutraliseerd’ kan worden, bedraagt 15 jaar min één dag. Dat betekent dat als je minder dan 15 jaar zelfstandig was in hoofdberoep en deze activiteit stopzet, je de rechten op werkloosheidsuitkeringen terugkrijgt die je had voordat je zelfstandig werd in hoofdberoep.

Als je net voor je zelfstandig werd in loondienst werkte of als ambtenaar, zal de RVA bovendien meestal een attest vragen van de laatste werkgever waaruit blijkt dat hij je niet opnieuw kan -of wil-in dienst te nemen.

4. Opleiding tot een zelfstandig beroep

De werkloosheidsreglementering voorziet ook de mogelijkheid om als werkloze vrijgesteld te worden van bepaalde verplichtingen om zo een opleiding tot een zelfstandig beroep te kunnen volgen.

Sinds de zesde staatshervorming zijn de gewesten hiervoor verantwoordelijk en kunnen ze hun eigen regels vastleggen. Relevante informatie hierover vind je in de dienstencentra van het specifieke gewest.

5. Voorbereiding om je als zelfstandige te vestigen of om je eigen zaak op te richten

Zelfstandig worden vereist dat je eerst grondig en tot in de kleinste details nadenkt over je project. Soms komt daar een heel stappenplan bij kijken zoals leveranciers en partners zoeken, marktonderzoek verrichten, bijscholingen, …

Via het formulier C45E kun je voor een periode van maximaal zes maanden vragen om vrijgesteld te worden van je verplichtingen als werkloze en toch je werkloosheidsuitkering behouden.

Conclusie ACV-United Freelancers

Je denkt beter twee keer na voor je aan de slag gaat als zelfstandige en je activiteiten uitoefent met tussenpozen. Je kunt namelijk geen werkloosheidsuitkering ontvangen tussen twee betaalde ‘contracten’. In dat geval kun je overwegen om te werken via een organisatie als Smart of Tentoo. Zo werk je als freelancer, maar word je juridisch nog steeds beschouwd als loontrekkende. Je behoudt dus je recht op werkloosheidsuitkeringen in de periode tussen verschillende contracten.

Over ACV-United Freelancers

ACV-United Freelancers is een afdeling van de christelijke vakbond ACV. De afdeling organiseert en verdedigt zelfstandigen zonder personeel, freelancers en bijklussers.