Is er een toekomst voor de platformeconomie?
Sinds een tiental jaar grijpt de platformeconomie in verschillende gedaantes om ons heen. Bestelde je ooit al eens een taxi via Uber? Liet je je pizza per fiets naar je toe komen? Of zocht je online naar een beschikbare loodgieter om je gootsteen te repareren? Dan ben je zelf één van de radartjes binnen deze online economie.
Platformeconomie betekent zoveel als vraag en aanbod van betaalde diensten bijeenbrengen door middel van een online platform. Denk aan de Deliveroo’s van deze wereld. Maar ook de verschillende online platformen waar freelancers en opdrachtgevers elkaar kunnen vinden, vallen hieronder.
Hoewel de platformeconomie tot nu slechts een klein stukje van de koek inneemt, zien we toch een aanzienlijke groei die verwachtingen schept voor de toekomst. Tegelijk stellen we een continue transformatie vast onder online platformen. Er duiken steeds meer spelers op, businessmodellen wijzigen of worden aangescherpt. Sommigen verdwijnen terug. En anderen krijgen een solide voet aan wal.
Jobs of flops?
Naar wie gaan de jobs? Heel wat mensen voelen zich aangetrokken tot deze sector. Soms omdat ze in de traditionele economie minder gemakkelijk een job vinden. Soms om tijdelijk wat extra geld in kas te krijgen of gewoon omdat dit type job hen op het lijf geschreven is. Velen haken af na een eerste ervaring, terwijl anderen er hun hoofdinkomen van maken. Ook het type job valt niet over één kam te scheren. Zo zijn er eenvoudige jobs die weinig skills vereisen, maar evengoed jobs voor hooggeschoolden. Geen eenduidig verhaal dus. Een genuanceerde benadering is aangewezen.
Ongerustheid en optimisme
Eén ding is zeker. De evolutie binnen de platformeconomie brengt een debat op gang. De verhoudingen met de traditionele bedrijven staan onder druk. Meer zelfs, de spanningen in bijvoorbeeld de taxiwereld zijn nu en dan wereldnieuws. Tegelijk stijgt de ongerustheid bij vakbonden over de voordelen en arbeidsvoorwaarden van werkenden binnen de platformeconomie. Vaak gaat het om lage lonen, onvoorspelbare werktijden en onveilige jobs. Veelal werken ze in een statuut (al dan niet zelfstandig) waarvoor onvoldoende sociale bescherming door de overheid wordt gegarandeerd.
Maar er zijn ook voordelen. In een online omgeving maakt discriminatie veel minder kans. Algoritmes houden nu eenmaal geen rekening met afkomst, geslacht of leeftijd. Mensen krijgen de kans om hun werkuren af te stemmen op hun privé-situatie. Hun flexibiliteit vergroot enorm, een zegen voor de work-life-balance. Soms zetten mensen de platformeconomie in als strategisch middel om hun werkervaring te boosten en skills bij te schaven. Mooi meegenomen voor een toekomstige loopbaan.
Tijd voor een duidelijk kader
Gezien de evolutie van de voorbije jaren kunnen we stellen dat deze verschuiving binnen de economie aan belang zal winnen. Dat blijkt ook uit de verschillende initiatieven van stakeholders die zowel met de positieve als negatieve aspecten aan de slag gaan. De platformeconomie eenzijdig benaderen heeft weinig zin. Onder deze noemer vallen zoveel verschillende activiteiten met elk specifieke accenten, unieke kansen en individuele aandachtspunten dat een gedifferentieerde aanpak noodzakelijk is.
Dit maatschappelijk kader vormde de basis voor het Europese onderzoek naar de platformeconomie. Conclusies en nuances lees je in Employment and working conditions of selected types of platform work, een rapport van Eurofound (2018). Doel van het onderzoek was om de tewerkstelling en arbeidsomstandigheden in kaart te brengen, net als het wettelijk kader in 18 verschillende lidstaten. Het rapport is een basis voor beleidsmakers. Het stipt voor- en nadelen van de platformeconomie aan en lijst een reeks aanbevelingen op om de platformeconomie beter te regulariseren.
Eurofound doet in opdracht van de Europese Unie onderzoek naar sociale- en arbeidsgerelateerde thema’s met als doel de levens- en arbeidsomstandigheden in Europa te verbeteren. Zo maken ze veranderingen inzichtelijk als instrument voor Europese en nationale beleidsmakers.
