Freelancers en onderaannemers, kijk uw overeenkomsten na – uw aansprakelijkheid wordt uitgebreid!
Tijdens de zomer van 2024 werd een wijziging van de Belgische aansprakelijkheidsregels bekendgemaakt. Deze aanpassing zorgt voor een stevige uitbreiding van de aansprakelijkheid van hulppersonen, zoals freelancers, andere zelfstandige dienstverleners en onderaannemers.
De onderstaande tekst verscheen eerder (30 augustus 2024) op de website van Baker Tilly. | Auteurs: Laura De Pot en Lynn Jonckheere, Baker Tilly Law
Anno 2024 is de aansprakelijkheid die hulppersonen kunnen oplopen door de uitoefening van hun opdracht eerder beperkt. Nieuwe wetgeving zorgt er echter voor dat zij nu ook door klanten van hun opdrachtgever kunnen worden aangesproken als zij schade veroorzaken bij de uitvoering van hun opdrachten.
Hulppersonen: what’s in a name?
Er zijn verschillende soorten hulppersonen, zoals freelancers of onderaannemers in het kader van een bouwproject. In dit artikel focussen we op het voorbeeld van de freelancers.
Freelancers zijn ondernemers die op zelfstandige basis, doorgaans zonder beroep te doen op personeel, voor verschillende opdrachtgevers werken. Denk aan een IT-consultant die websites ontwikkelt voor verschillende bedrijven, grafisch ontwerpers die op projectbasis werken, externe adviseurs die worden ingeschakeld om personeelstekorten op te vangen,… Afhankelijk van hun situatie, inkomsten en kosten, kunnen zij hun activiteit uitoefenen als eenmanszaak of onder een vennootschapsstructuur.
Huidig kader: beperkte aansprakelijkheid freelancer
De huidige wetgeving voorziet een samenloopverbod tussen contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid. Dat betekent dat in contractuele verhoudingen, zoals die tussen een opdrachtgever en een freelancer, de freelancer enkel aansprakelijk gesteld kan worden door de opdrachtgever op basis van het contract (ook wel dienstverleningsovereenkomst genoemd). Via contractuele bepalingen en clausules kan deze aansprakelijkheid beperkt worden of aan bepaalde voorwaarden worden onderworpen.
Klanten van de opdrachtgever, die geen contractuele band hebben met de freelancer, kunnen hem ook niet aanspreken wanneer zij schade lijden als gevolg van de uitvoering van zijn opdracht.
Bijvoorbeeld: tijdens drukke periodes doet advieskantoor Beta altijd beroep op zelfstandig juridisch adviseur Alfa. Beta schakelt Alfa in voor de uitwerking van een advies aan een van haar klanten over een geplande schenking. Alfa ziet enkele zaken over het hoofd in het gevraagde advies, waardoor de klant te hoge schenkingsrechten betaalt. De klant kan Alfa dan niet aanspreken om de geleden schade te vergoeden, namelijk de ‘teveel’ betaalde schenkingsrechten, aangezien de klant geen contractuele band heeft met Alfa. De klant zal zich dan tot advieskantoor Beta moeten richten, waarmee hij wel een contract heeft. Beta zou Alfa kunnen aanspreken omwille van een contractuele fout, maar mogelijk heeft Alfa zich tegen dergelijke aanspraken ingedekt in het contract met Beta. Alfa kan zich op deze manier dus zeer goed beschermen.
Laura De Pot, Legal Counsel, Baker Tilly Law: “Deze wetswijziging met betrekking tot het buitencontractueel aansprakelijksheidsrecht heeft een impact op diverse doelgroepen, van bestuurders van een vennootschap tot onderaannemers in de bouw. In deze tekst focussen we op de ruime doelgroep van freelancers. Vroeger was een freelancer grotendeels vrijgesteld van aansprakelijkheidsrisico’s. Vanaf 1 januari 2025 wijzigt deze situatie, waarbij klanten van de opdrachtgever de freelancers die hij inschakelt rechtstreeks kunnen aanspreken.”
Vanaf 1/1/2025: freelancer loopt meer risico
De nieuwe wetgeving heft het samenloopverbod op. Dit heeft tot gevolg dat klanten van de opdrachtgever de freelancer rechtstreeks (buitencontractueel) aansprakelijk kunnen stellen. In ons voorbeeld zou dit betekenen dat de klant van advieskantoor Beta zich rechtstreeks tot freelancer Alfa kan richten om de geleden schade vergoed te zien.
Er moet dan wel sprake zijn van een fout in hoofde van de freelancer. Dit betekent dat de freelancer zich niet zou hebben gedragen als een voorzichtig en redelijk freelancer, geplaatst in dezelfde omstandigheden. Daarnaast moet de eindklant aantonen dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen deze fout en de geleden schade. Dergelijke beoordeling is altijd een feitenkwestie.
Zonder het nemen van voorzorgsmaatregelen loopt de freelancer in de toekomst dus het risico om zowel door zijn opdrachtgever als door de klanten van zijn opdrachtgever te worden aangesproken om eventuele schade door zijn fouten te vergoeden.
Laura De Pot: “De nieuwe regelgeving heeft nog niet veel aandacht gekregen, maar heeft wel degelijk een grote impact op het werk van hulppersonen en hun opdrachtgevers. De wetgeving werd pas in juli 2024 gepubliceerd en treedt in januari 2025 in werking. Voorlopig beschikken we enkel over wetteksten, waarbij we nog niet kunnen inschatten hoe de rechtbanken hiermee zullen omgaan.”
Bescherming voorzien
De nieuwe wetgeving laat gelukkig een opening voor freelancers om zichzelf te beschermen tegen aanspraken van derden. De wet vermeldt immers dat de aansprakelijkheidsbeperkingen en verweermiddelen die de freelancer kan opwerpen ten aanzien van zijn rechtstreekse opdrachtgever, ook kunnen worden ingeroepen tegen de klanten van de opdrachtgever.
In ons voorbeeld betekent dit dus dat wanneer in het contract tussen Alfa en Beta aansprakelijkheidsbeperkingen werden opgenomen (bijvoorbeeld maximale schadevergoedingen, uitsluiting van aansprakelijkheid,…) ten gunste van Alfa, Alfa deze beperkingen ook kan inroepen ten aanzien van de klanten van Beta.
De freelancer heeft er dus alle baat bij om ervoor te zorgen dat hij in zijn contracten clausules opneemt die zijn aansprakelijkheid indekken.
Laura De Pot: “Ik raad freelancers aan om bestaande contracten met opdrachtgevers zeer goed na te kijken, om op die manier te anticiperen op de nieuwe aansprakelijkheidsregels. Controleer – bij voorkeur in overleg met een juridisch expert – hoe je er momenteel voor staat op het vlak van mogelijke schadegevallen en aansprakelijkheid. Bij fouten kan een klant immers ook de bestuurder van een vennootschap aanspreken, iets wat vroeger zeer moeilijk was.”
“Vanuit onze expertise checken we hoe contracten er vandaag uitzien, waarna we ze aftoetsen aan de nieuwe aansprakelijkheidswetgeving. Daarna stellen we clausules voor om een freelancer maximaal te beschermen tegen aansprakelijkheidsvorderingen.
Tijd voor actie!
De nieuwe wetgeving treedt in werking op 1 januari 2025 en is van toepassing op alle feiten die zich na de inwerkingtreding voordoen. Contracten die al voor de inwerkingtreding werden opgesteld, ontsnappen dus niet aan de nieuwe regels.
Lees ook: