“Een one size fits all HR-aanpak werkt niet als je flexibel talent in huis haalt. Differentiatie is noodzakelijk.”
Flexibel talent vindt steeds meer ingang in organisaties, maar zelden is er een HR-aanpak uitgewerkt voor deze groep. Laat staan dat die gedifferentieerd is. Dr. Sjanne Marie van den Groenendaal toont in haar doctoraatsonderzoek nochtans wel de noodzaak ervan aan.
Sjanne Marie van den Groenendaal studeerde af in de richting Personeelswetenschappen aan Tilburg University en ging er daarna ook aan de slag als postdoctoraal onderzoeker. In haar promotietraject focuste ze zich op de verschillende types zzp’er (zelfstandige zonder personeel; nvdr: dit is ruimer dan de definitie van freelancers die B-2-B werken en die in België geldt, en omvat oa. ook B-2-C zelfstandigen). “Nederland is in Europa koploper als het gaat om het snelst groeiend aantal zzp’ers. Maar vanuit loopbaanperspectief is er vreemd genoeg weinig geweten over die groep”, aldus Sjanne Marie. “In de literatuur was er weinig aandacht voor en ze werden vaak bestempeld als zelfstandigen (met personeel) of onder flexibel personeel (zoals uitzendkrachten en seizoensarbeiders), maar die zijn toch echt wel anders. Dat vond ik heel vreemd. Niet alle zelfstandigen hebben een heel team aan personeel achter zich staan. Er zijn twee uitdagingen in de beeldvorming rond zzp’ers: enerzijds worden ze soms niet als een aparte groep gezien en anderzijds worden ze door de media afgetekend alsof ze allemaal hetzelfde zijn of willen.”
Er zit veel meer in deze flexibele pool van kennis en ervaring dan dat er nu uitkomt.
Sjanne Marie is gastspreker op de derde Dag van de Freelancer op 7 oktober. Ook dit jaar hebben we voor een divers podium gezorgd met sprekers, experten, en getuigen over het centrale thema ‘Goed samenwerken – zo doe je dat!’.
Alle informatie over het programma en je aanmelden op de website van Dag van de Freelancer 2021.
Dag van de Freelancer is er om opdrachtgevers én freelancers te inspireren over meer professioneel samenwerken. Dit is een initiatief van NextConomy, Jellow België en Unizo, met steun van Agoria Techlancers, SBB en Billtobox.
Waar is de HR?
In Nederland zijn er 1,3 miljoen zzp’ers en dat aantal blijft stijgen. Een trend die we in de toekomst onmogelijk kunnen ontkennen, volgens Sjanne Marie. “Daarom besloot ik er mijn proefschrift over te maken. Er zit veel meer in deze flexibele pool van kennis en ervaring dan dat er nu uitkomt. Ik focuste in mijn onderzoek in eerste instantie op twee hoofdvragen: waarom kiezen werkenden voor een bestaan als zzp’er? En hoe geven ze hun loopbaan (duurzaam) vorm? Op basis van de startmotieven definieerde ik 7 types zzp’er. Toen ik mijn eerste bevindingen aftoetste met een collega, vroeg hij me waar de rol van HR werd benoemd in mijn verhaal. Een terechte bemerking. Ik maakte immers onderdeel uit van de vakgroep van HRM-onderzoekers. Dus besloot ik niet alleen om een beter beeld te krijgen op die groep, maar ook te onderzoeken hoe je als bedrijf nu die flexibele pool op een optimale manier ingezet krijgt. Met andere woorden: hoe stem je je HR-beleid hierop af?”
Ik besloot niet alleen om een beter beeld te krijgen op zzp’ers, maar ook te onderzoeken hoe je als bedrijf nu die flexibele pool op een optimale manier ingezet krijgt.
Heterogene groep
Sjanne Marie startte haar onderzoek met een analyse van de startmotieven van zzp’ers. “Voor de duidelijkheid: de groep zzp’ers is erg breed en heterogeen, daar zitten winkeliers tussen, maar evenzeer freelancers. Dat zijn dan de zzp’ers die zich richten op b-to-b.
Wat vooral interessant en frappant was om te ontdekken, was dat er een bepaalde beeldvorming is dat mensen vooral zzp’er worden uit noodzaak. De zogenaamde pushed-by-necessity. Maar dat blijkt helemaal niet het geval te zijn. In werkelijkheid zijn er ook startmotieven die niet in te delen zijn in push of pull, maar die ertussenin vallen, en bovendien zijn er combinaties mogelijk.”
De analyses van Sjanne Marie brachten haar bij zeven types zzp’er:
- Autonomen 30%: mensen die zelf willen bepalen hoeveel en wanneer ze werken.
- Beroepsmatige zzp’ers 17%: vakmensen die een beroep uitoefenen dat meestal op zelfstandige basis wordt uitgevoerd.
- Uitdagingzoekers 14%: mensen die op zoek zijn geweest naar een uitdaging en altijd al als zelfstandige wilden werken.
- Vluchters 13%: personeel dat niet meer voor een baas wil werken of wegvlucht van een bepaalde werksfeer.
- Familiebedrijf zzp’ers 11%: zelfstandige ondernemers die instapten in een familiebedrijf.
- Rasondernemers 8%: ondernemers die altijd al als zelfstandige hebben willen werken.
- Gedwongen zzp’ers 7%: mensen die door ontslag of als zzp’er zijn begonnen of omdat de werkgever daar om vroeg.
Met zzp’ers haal je een enorm enthousiaste en dus waardevolle groep aan talent in huis.
Happy, healthy, productive
“Het is opvallend hoe klein de groep is die vanuit een noodzaak gestart is met een carrière als zzp’er”, vertelt Sjanne Marie. “De meesten hebben voornamelijk bewuste en vrijwillige startmotieven. Dus met zzp’ers haal je in de eerste plaats een enorm enthousiaste en waardevolle groep aan talent in huis.
Wat niet wil zeggen dat de gedwongen zzp’ers dat niet zijn. Het is niet omdat ze gestart zijn uit noodzaak, dat ze op termijn niet kunnen evolueren naar een vrijwillige keuze waar ze helemaal achter staan. Integendeel. Het merendeel van zzp’ers, vanuit welke motivatie ze ook gestart zijn, blijkt zich bovendien na verloop van tijd helemaal thuis te voelen in hun nieuwe loopbaan. En de meesten willen dan ook niet meer terug naar hun vorige job. Het principe van happy, healthy, productive is er dus meer dan ooit aan de orde.”
Gedifferentieerde HR-aanpak
“In het kader van mijn onderzoek vroeg ik ook HR-managers naar hun strategie als het op zzp’ers aankomt, maar bleek dat die in organisaties nauwelijks of niet aanwezig is. En dat is zonde, want zzp’ers hebben zoveel expertise en zijn het gewoon om heel veel flexibiliteit aan de dag te leggen. Om als organisatie toekomstgericht en wendbaar te kunnen groeien, is het dus belangrijk om daar werk van te maken!”
In bedrijven is er weinig tot geen HR-strategie als het op zzp’ers aankomt.
Daarom startte ik ook mijn eigen consultancybedrijf. Zo kan ik bedrijven in dit proces begeleiden. Het is belangrijk dat je je aanpak differentieert voor freelancers, aangezien het zo’n heterogene groep is. One size fits all werkt hier eenvoudigweg niet.
Breng eerst en vooral in kaart wie de freelancers zijn, op welke afdelingen ze zitten en met hoeveel ze zijn. Werk je met een intermediair? Betrek hen hierin. Ga vervolgens het gesprek aan met de freelancers, zonder vooroordelen, vraag naar de motieven en behoeften, en waarom ze graag voor jouw bedrijf willen werken. Eigenlijk is evenzeer een sollicitatiegesprek, net zoals bij een vaste medewerker.
Die twee stappen klik je samen tot een beleid dat je afdeling overschrijdend uitwerkt, van HR en inkoop tot juridische dienst. Al die elementen moeten goed in elkaar haken voor een efficiënte strategie.”
The extra mile
“Inzetten op die strategie is een must om als organisatie toekomstgericht weerbaar en wendbaar te blijven”, aldus Sjanne Marie. “Je haalt experts in huis die heel veel flexibiliteit aan de dag kunnen leggen. Daarnaast hebben ze ook veel ervaring in andere organisaties en sectoren, bagage die ze meebrengen naar jouw bedrijf dat nieuwe inzichten en een frisse blik op de organisatieprocessen oplevert. Daarnaast investeer je in goed opdrachtgeverschap, waardoor de freelancers makkelijker the extra mile zullen afleggen voor jouw bedrijf. Een freelancer die zich gewaardeerd voelt, zal sneller een nieuwe opdracht aanvaarden, bereid zijn kennis te delen met de (vaste) medewerkers en zich als ambassadeur te gedragen buiten de organisatie.”
Hoe ziet Sjanne Marie de toekomst? “Vandaag zie je nog al te vaak risicomijdend gedrag binnen bedrijven. En dat is niet onlogisch, want de regelgeving is complex, waardoor men vreest voor schrijnzelfstandigheid. En dat is jammer, want de wetgeving zou net ondersteunend moeten werken. Hoe dan ook ben ik er zeker van dat dat zal wijzigen in de toekomst. Want als je als bedrijf wil evolueren, zul je moeten inzetten op een stevig beleid op vlak van freelancers. De flexibilisering zal toenemen, maar ook projectmatig werken zit steeds meer in de lift. Daarnaast gaan functies meer en meer verdwijnen en zullen bedrijfsstructuren ‘platter’ worden. Op die manier wordt het ook makkelijker om freelancers daarin in te passen.”
Bio
Sjanne Marie van den Groenendaal studeerde af in de richting Personeelswetenschappen aan Tilburg University. Ze behaalde ook een Master in Human Resources en is ondertussen ook docente aan de Tilburgse universiteit. In 2015 startte ze er ook een promotietraject met een onderzoek rond zzp’ers, wat ze in 2021 met succes afrondde. Ondertussen startte ze haar eigen consultancybedrijf De Gouden Schil, waarmee ze bedrijven en organisaties begeleidt om een beleid uit te werken rond hun flexibele ‘schil’.