Geldt er vanaf 2026 ook een RSVZ-inhoudingsplicht voor sommige freelancers?

Vanaf 1 januari 2026 komt er een uitbreiding van de inhoudingsplicht naar sociale schulden in het sociaal statuut van de zelfstandigen bij het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ). Bepaalde opdrachtgevers zullen verplicht zijn om 15% van het factuurbedrag in te houden en zelf aan de RSVZ door te storten als hun freelancende onderaannemers openstaande sociale bijdragen hebben.

Wat is de juridische basis en oorsprong van deze maatregel?

De nieuwe inhoudingsplicht is verankerd in artikel 15/1 van het Koninklijk Besluit nr. 38 van 27 juli 1967, dat de inrichting van het sociaal statuut van de zelfstandigen regelt. Deze uitbreiding zelf sluit aan bij bestaande inhoudingsplichten voor fiscale schulden en RSZ-schulden die al langer bestaan in bepaalde sectoren.

Welk probleem wil de overheid oplossen?

De overheid stelde vast dat te veel ondernemers in bepaalde sectoren hun sociale bijdragen niet betalen. Dit resulteert enerzijds in een oneerlijke concurrentie (wie niet betaalt, kan goedkoper werken dan zijn of haar eerlijke concurrenten) en anderzijds minder inkomsten voor de sociale zekerheid. Door opdrachtgevers nu te verplichten om inhoudingen te doen, wil de overheid daaraan verhelpen.

Voor welke freelancers geldt de nieuwe regeling?

Het toepassingsgebied van de inhoudingsplicht is wettelijk beperkt tot het in professioneel verband uitvoeren van werken aan onroerende goederen, zoals gebouwen. Het artikel 30bis, § 1, 1°, a), van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders bevat een gedetailleerde lijst van 28 activiteiten.

Bijgevolg is de eventuele inhoudingsplicht uitsluitend van toepassing op freelancers actief in de bouwsector ( bijv. zelfstandige metselaars, elektriciens, loodgieters, dakwerkers) en de schoonmaaksector (bijv.freelance schoonmakers in professionele gebouwen of industriële sites).

Werkzaamheden van intellectuele aard vallen niet onder deze nieuwe verplichting. De volgende freelance beroepscategorieën hoeven zich dus – in principe – geen zorgen te maken, zelfs als ze onderaannemer zijn van een bedrijf dat werken in onroerende staat uitvoert:

grafisch ontwerpers, fotografen, schrijvers, copywriters en andere creatieve beroepen
IT-professionals zoals developers, consultants, systeembeheerders
coaches, trainers, strategische consultants en andere adviseurs
Juridische en financiële diensten van advocaten, boekhouders, fiscalisten
marketingspecialisten, PR-adviseurs en dergelijke

Een freelance IT-ontwikkelaar die uitsluitend software voor gebouwen ontwerpt, valt dus niet onder de regeling. Maar let op: als diezelfde IT-specialist ook fysieke IT-installaties uitvoert, bijvoorbeeld zelf een alarm installeert in het gebouw, dan valt hij in voorkomend geval wel onder de inhoudingsplicht.

Werkzaamheden van intellectuele aard vallen niet onder deze nieuwe verplichting.

Hoe werkt de inhoudingsplicht in de praktijk?

De inhoudingsplicht geldt alleen wanneer een freelancer meer dan €2.500 aan sociale bijdragen verschuldigd is aan het RSVZ. De opdrachtgevers moet dan 15% van het factuurbedrag (exclusief BTW) inhouden en rechtstreeks aan het RSVZ overmaken. Wanneer een freelancer zowel RSVZ-schulden als andere fiscale schulden heeft, gelden specifieke regels met andere percentages. We besparen je de details.

Dergelijke opdrachtgevers moeten telkens net vóór elke betaling via de website www.checkinhoudingsplicht.be controleren of hun leverancier of onderaannemer er geseind staat. Bij zogenaamd groen licht is er geen probleem en kan de factuur volledig betaald worden. Bij zogenaamd rood licht moet een bedrag ingehouden en doorgestort worden.

De inhoudingsplicht geldt alleen wanneer een freelancer meer dan €2.500 aan sociale bijdragen verschuldigd is aan het RSVZ.

Wat betekent dit concreet voor deze freelancers?

Als freelancer in die sectoren moet je er dus alles aan doen om zo een situatie te vermijden. Want je ontvangt niet alleen minder geld van je factuur maar de zichtbaarheid van je betalingsprobleem bij de RSVZ heeft ook meteen impact op je klantenrelaties en je onderhandelingspositie bij nieuwe potentiële klanten. Want een opdrachtgever zal freelancers zonder betalingsproblemen verkiezen om de extra administratie te vermijden en de eigen reputatie te beschermen.

Welke preventieve maatregelen kunnen freelancers nemen?

Deze nieuwe regeling kan je ook als een soort wake up call beschouwen, ongeacht in welke sector je actief bent. Daarom, voor zover nuttig, deze tips:

Betaal je kwartaalaangifte altijd op tijd: De meest effectieve preventie is het consequent voldoen van sociale bijdragen binnen de gestelde termijnen.
Neem bij tijdelijke betalingsproblemen onmiddellijk contact op met het RSVZ (tel: 02 511 51 51) voor een afbetalingsplan. Een correct nageleefd plan voorkomt inhoudingen. Overweeg eventueel alternatieve financiering.
Check regelmatig je eigen status via de RSVZ-website en eventueel ook via checkinhoudingsplicht.be om onaangename verrassingen te voorkomen.
Leg bij elke ontvangen betaling onmiddellijk 20-25% opzij voor latere belastingen, BTW én sociale bijdragen (verschuldigd in januari, april, juli en oktober). Open hiervoor eventueel een aparte spaarrekening. Dit voorkomt dat je aan het einde van het kwartaal zonder geld zit.
Zorg voor diversifiëring in je klantenbestand en onderhoud goede relaties met opdrachtgevers. Als je tijdelijk inhoudingen hebt, kun je dan open communiceren en aantonen dat je actief bezig bent met het oplossen van het probleem. Transparantie werkt vaak beter dan stilzwijgen.

Hoe vatten we de gevolgen samen?

Voor freelancers in de betrokken sectoren wordt de transparantie van hun sociale bijdragen niet langer een vrijblijvende keuze, maar een existentiële vereiste.
De maatregel beoogt een eerlijkere concurrentie en een sterkere sociale zekerheid, maar brengt nieuwe risico’s met zich mee voor freelancers die tijdelijk in betalingsproblemen geraken.
Een proactief financieel management en tijdige communicatie met zowel het RSVZ als opdrachtgevers worden cruciaal voor het behouden van een gezonde freelance-praktijk.
Voor freelancers buiten de getroffen sectoren verandert er op het eerste zicht niets. Maar de precedentwerking van deze maatregel suggereert dat onze overheid bereid en in staat is om vergaande instrumenten in te zetten voor een effectieve handhaving van de sociale verplichtingen. Andere sectoren zouden kunnen volgen…