Onder welke vormen kan je zakelijk samenwerken?
Je bent zelfstandig professional en je wilt een samenwerking aangaan. De mate waarin je zelf nog controle behoudt, hangt af van de juridische samenwerkingsvorm die je kiest. Welke samenwerkingsvormen bestaan er zoal, en waarin verschillen ze van elkaar?
Wil je professioneel met een ander bedrijf samenwerken, dan bestaan daar tal van juridische mogelijkheden voor, gaande van een ‘light’ samenwerking die louter contractueel en zeer flexibel is, tot een echte fusie tussen jouw bedrijf en een ander bedrijf, waarbij je mogelijk een groot stuk van je autonomie afstaat. Voor welke vorm je ook kiest, laat je sowieso deskundig begeleiden door een gespecialiseerde jurist.
Zuiver contractuele samenwerking
Wil je gewoon met een andere onderneming samenwerken voor bepaalde zaken, zonder je verregaand te verbinden en op zo’n manier dat je er makkelijk ook weer vanaf geraakt als je dat wenst, dan kan je die samenwerking gewoon contractueel vastleggen.
Hoewel je daarvoor strikt genomen zelfs geen schriftelijk contract moet opstellen, doe je dat beter wél. Zo vermijd je discussies achteraf.
In principe kan je, binnen de perken van wat dwingend is opgelegd in de wet, in dat contract afspreken wat je wil (dat is de zogenaamde contractsvrijheid). Je spreekt met de andere partij af waarvoor jullie precies willen samenwerken, hoe jullie dat willen doen, hoe je financiële zaken zal regelen, wanneer en hoe een partij de samenwerking kan beëindigen, over welke zaken de nodige discretie aan de dag gelegd moet worden, wie aansprakelijk is voor welke fouten in de uitvoering van het contract …
De opmaak van een samenwerkingsovereenkomst is niet eenvoudig. Bij een waterdicht contract komen immers heel wat zaken kijken waar je wellicht niet direct aan denkt. Ook de formulering is belangrijk. Bovendien kan je niet zomaar alles in je contract opnemen. Er zijn immers dwingende wettelijke regels waar je altijd rekening mee moet houden. Zo mag je bijvoorbeeld niet in je contract schrijven dat, in geval van betwisting, een partij al op voorhand afziet van elk middel van verhaal.
Franchise
Een bijzondere samenwerkingsvorm is de franchise-overeenkomst. Een franchisecontract is een overeenkomst tussen een franchisegever (de eigenaar van een merk of concept) en een franchisenemer (de zelfstandige ondernemer die het concept wil uitbaten). Een typisch voorbeeld is McDonald’s. Een franchisecontract regelt de samenwerking, waarbij de franchisegever aan de franchisenemer het recht verleent om een commerciële formule te gebruiken, die meestal bestaat uit een merknaam of handelsnaam, overdracht van knowhow, commerciële en technische bijstand…
Waarom zou je zo’n contract sluiten? Als franchisegever ben je zo in staat je zelf ontwikkelde en succesvolle commerciële concept snel uit te rollen over een ruimer geografisch gebied, zonder dat daarvoor grote eigen investeringen nodig zijn. De franchisenemer draagt het grootste deel van de investeringen, in de hoop via aansluiting bij de franchiseformule hogere winsten te realiseren. Hij profiteert mee van de merkbekendheid en van de expertise van de franchisegever, en kan rekenen op ondersteuning van de franchisegever bij de uitbouw van zijn onderneming.
Deze samenwerkingsvorm is minder los en vrijblijvend dan een algemene samenwerkingsovereenkomst. De franchisenemer moet zich immers houden aan het kader dat de franchisegever vooropstelt.
Ook bij de opmaak van een franchisecontract zijn er belangrijke aandachtspunten. Zo’n contract moet immers heel wat zaken vermelden, zoals wat de franchisenemer precies mag doen, hoelang de franchise zal lopen, hoe ze eventueel verlengd kan worden, welke opzegtermijnen gerespecteerd moeten worden, hoe de vergoeding geregeld zal worden (instapkosten, royalty’s, marketingbijdragen …), in welk gebied de franchisenemer mag opereren, hoe de nodige knowhow overgedragen zal worden (overdracht van kennis, ondersteuning, training), welke verplichtingen zullen gelden met betrekking tot het delen van de cijfers …
Joint venture
Een joint venture is een samenwerkingsvorm tussen twee of meer zelfstandige ondernemingen die hun krachten bundelen voor een specifiek doel, bijvoorbeeld het ontwikkelen van een nieuw product, het betreden van een nieuwe markt of het uitvoeren van een project. Die samenwerking kan zeer tijdelijk of langdurig zijn. Elke partij behoudt daarbij haar eigen juridische identiteit, maar gaat daarnaast een strategische samenwerking aan. Hoewel de structuur flexibel is, richten partijen vaak een aparte vennootschap (meestal een BV of een NV) op om de joint venture uit te voeren.
Een joint venture brengt meestal de opmaak van statuten mee. Daarnaast wordt doorgaans ook heel wat contractueel geregeld. Partijen maken bijvoorbeeld afspraken over het gezamenlijke doel, welke partij wat inbrengt (kapitaal, kennis, personeel …), eigendom en winstverdeling (hoe worden winsten/verliezen verdeeld), bestuur en besluitvorming, financiering van de joint venture, intellectuele eigendom, niet-concurrentie, bescherming van bedrijfsgeheimen, duur en beëindiging (hoe en wanneer eindigt de joint venture, exit-regelingen, overdracht van aandelen, deadlock-procedures), aansprakelijkheid en vrijwaring, geschillenregeling (arbitrage, bevoegde rechter …) … . Er komen dus meerdere documenten bij kijken, zoals statuten van de nieuwe vennootschap(pen), een aandeelhoudersovereenkomst, eventueel een non-disclosure agreement, een overeenkomst over intellectuele eigendom, managementovereenkomst, service level agreements …
Een joint venture houdt bepaalde risico’s en gevaren in, zoals belangenconflicten (partijen kunnen uiteenlopende doelen krijgen), aansprakelijkheid, deadlock (besluiteloosheid als partijen het niet eens worden), vertrouwelijkheid (kans op lekken van gevoelige informatie) … Het is belangrijk je goed in te dekken tegen dergelijke risico’s. Je kan dat doen door heldere, gedetailleerde statuten en contracten op te stellen, een goede geschillenregeling te voorzien, en de nodige exit- en deadlock-clausules in het contract op te nemen.
Een joint venture is in veel gevallen een meer verregaande samenwerkingsvorm dan de vorige. Partijen komen vaak los van het puur contractuele en richten samen een nieuwe juridische entiteit op, waarin ze samen zeggenschap hebben, en niet elk apart. Ze behouden echter daarnaast ook hun eigen identiteit en zelfstandigheid.
Fusie met een ander bedrijf?
De meest verregaande vorm van samenwerking, waarbij de eigen zelfstandigheid van minstens één onderneming wordt opgeheven, is een fusie tussen jouw bedrijf en een ander bedrijf. Bij een fusie smelten twee of meer ondernemingen samen tot één (al dan niet nieuwe) entiteit.
Er bestaan verschillende vormen van fusie. Ofwel verdwijnen de bestaande vennootschappen volledig en gaat hun volledige vermogen (activa en passiva) over naar een nieuwe vennootschap. Ofwel worden de bestaande vennootschappen ontbonden zonder vereffening, waarbij hun volledige vermogen (activa en passiva) wordt overgedragen aan een bestaande vennootschap. De opgeslorpte vennootschap houdt op te bestaan, terwijl de opslorpende vennootschap aandelen toekent aan de aandeelhouders van de opgeslorpte vennootschap.
Een fusie van vennootschappen is juridisch (én fiscaal) zeer complex. De procedure voor een fusie is wettelijk geregeld in het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen. De belangrijkste stappen zijn:
- Fusievoorstel: de bestuursorganen van de betrokken vennootschappen stellen een fusievoorstel op, met daarin o.a. de juridische vorm, naam, aandelenverdeling, gevolgen voor personeel en schuldeisers.
- Verslagen: de bestuursorganen en de commissarissen of een bedrijfsrevisor maken een verslag over het voorstel.
- Neerlegging en publicatie: het voorstel wordt neergelegd bij de griffie en bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad, zodat schuldeisers eventueel bezwaar kunnen maken.
- Goedkeuring: de algemene vergaderingen van aandeelhouders keuren de fusie goed. Dit gebeurt voor de notaris.
- Neerlegging en publicatie: de notulen van de beslissing tot fusie worden officieel neergelegd bij de griffie en bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.
Onder bepaalde voorwaarden kan een fusie belastingneutraal verlopen, maar daarvoor moeten een aantal voorwaarden vervuld zijn. Het fiscale luik wordt in het Wetboek Inkomstenbelastingen geregeld.
Gezien de complexiteit is een fusie van bedrijven voer voor specialisten.
We geven hier slechts enkele mogelijke samenwerkingsvormen weer, maar daarnaast bestaan er uiteraard nog tal van andere vormen van samenwerking, die perfect op jouw maat uitgewerkt kunnen worden om aan al je wensen tegemoet te komen.
Bron: SBB – Onder welke vormen kan je zakelijk samenwerken?
Lees ook :
