Hoe blijven leiders overeind in deze crisis?

Heel wat ogen zijn op leiders gericht dezer dagen. Dat geldt op z’n minst voor medewerkers die in hun drang naar zekerheid een baken van vertrouwen zoeken bij de kapiteins van hun schip. Maar hoe slagen leiders erin een koers te varen in een storm die hen zelf bij momenten wegblaast en waarvan de voorspellingen alleen maar onzeker zijn?

José Hendrikx is een klankbord voor veel ondernemers, CEO’s en leiders. We vroegen haar hoe leiders in deze tijden standhouden.

Welk soort vragen kwamen de voorbije weken jouw richting uit?

Hendrikx: “Ik merk dat bedrijfsleiders worstelen met hun rol als mens en als leider. Als mens ervaren ze in deze crisis evengoed de vertwijfeling, angst en het ongeloof over wat er gebeurt, net zoals iedereen. Tegelijk moeten ze een bedrijf leiden waar de toekomst van heel wat werknemers aan vasthangt. Dan is het belangrijk om als leider heel goed je emoties te kunnen inschatten. De beslissingen die je neemt, moet je kunnen loskoppelen van de angsten en twijfels die je ervaart. Want angst is een slechte raadgever. Het belet je om creatief te zijn en oplossingen te bedenken voor je klanten en medewerkers.”

Hoe hebben bedrijven de voorbije periode doorstaan?

Hendrikx: “Veel organisaties hebben zich op enkele dagen tijd gigantisch wendbaar moeten opstellen. Drastische personeelsbeslissingen nemen, een digitale omschakeling forceren, cashflow beheren. En dat alles zo efficiënt en zo effectief mogelijk organiseren. De kracht van de mensen komt nu sterk naar boven. Snel schakelen komt voort vanuit de kracht van de mens, dat zit in hun natuur. Dat is anders voor de hiërarchische structuren van organisaties, die zijn vaak minder wendbaar. En daar hapert het soms. Nu, een drietal weken later liggen de vraagstukken alweer anders. Iedereen is min of meer geïnstalleerd of heeft zich aangepast. Vragen die zich ondertussen opwerpen: hoe houden we mensen betrokken en blijven we in verbinding met elkaar. Want ondanks onze digitale meetings missen we de interpersoonlijke contacten die teams en organisaties verbinden.”

Blijf leidinggeven en communiceren. Ontwikkel een visie en neem beslissingen. Daar zitten medewerkers echt wel op te wachten.

Wat is cruciaal voor leidinggevenden op dit moment?

Hendrikx: “Blijf leidinggeven en communiceren. Ontwikkel een visie en neem beslissingen. Daar zitten medewerkers echt wel op te wachten. Hetzelfde zagen we bij onze regering. Van zodra de overheid beslissingen nam, kwamen er zaken in beweging. Vraag je als leider af, welke beslissingen er nodig zijn om de groep van mensen die op jou zit te wachten in beweging te brengen.”

Hoe neem je die beslissingen?

Hendrikx: “Alles wat je weet, daar kan je iets mee doen. Kijk eerst en vooral naar je klantenbasis. Wat gebeurt er daar? Blijf in contact met je klanten en het liefst zo persoonlijk mogelijk. Hoe bewegen je leveranciers zich? Bepaal de speerpunten op korte termijn. Hoe draag je het verlies? Hoe sluit je verdere risico’s uit? Durf daarnaast te kijken naar dingen die niet goed lopen en nu bovendrijven. Vaak legt dit essentiële knelpunten van je organisatie bloot. Zoek naar de kansen achter die problemen.”

 De boutade ‘it’s lonely at the top’ is niet uit de lucht gegrepen.

Waar worstelen leiders momenteel mee? 

Hendrikx: “De verschillende bedrijfsleiders die ik de voorbije weken sprak, hadden vaak nood aan hetzelfde: een klankbord. Een CEO vertelde me dat hij zelf even de teugels kwijt was. Hij had het gevoel dat hij grip miste op de situatie. Uiteindelijk stelden we vast dat hij vooral zijn twijfels en vragen ergens wou neerleggen. De boutade ‘it’s lonely at the top’ is niet uit de lucht gegrepen. De normale overlegstructuren verdwenen en het bedrijf had deze nog niet opnieuw structureel opgezet. Neem je communicatielijnen met het managementteam onder de loep. En blijf ook je overlegmomenten digitaal houden. Bleken afgelijnde communicatiestructuren eerder niet nodig? Dan is het zinvol om dit nu wel te doen. Zorgen delen is essentieel. Spreek daarnaast ook een extern klankbord aan. Leidinggevenden en bedrijfsleiders blijven mensen. Het helpt om je zorgen bespreekbaar te maken in een veilige omgeving. Door je gedachten te ordenen en zorgen te benoemen, neem je vaak de lading weg en formuleer je vanzelf enkele zaken helder.”

We horen al bezig te zijn met post-corona. Hoe doe je dat wanneer de toekomst één groot vraagteken is?

• Leer van deze periode

Hendrikx: “Dat is natuurlijk voor elke organisatie een ander verhaal. Toch kunnen organisaties meer dan op het eerste gezicht lijkt. Vooral voor bedrijven met een gezonde cashflow zijn er kansen te grijpen. Wat heb je als bedrijf geleerd? Als team? Als mens? Reflecteer over de opmerkelijke zaken die je ziet gebeuren. Bijvoorbeeld, wat zijn de cruciale functies binnen je bedrijf? Deze crisis schudt de verhoudingen flink door elkaar. Kritische functies blijken in veel gevallen anders te zijn dan eerder werd aangenomen. Denk maar aan de productiearbeiders, vuilnismannen en uiteraard het zorgpersoneel. Wat ga je daar straks mee doen? Leidingevenden nemen terecht heel wat taakgerichte beslissingen, maar moeten ook durven kijken naar de kernproblemen.”

• Investeer in talent

Hendrikx: “Het is daarnaast absoluut een goeie periode om te investeren zowel in talent als in andere projecten. Mensen nemen vandaag hun carrière onder de loep en naast de onzekerheden die dat met zich meebrengt, hebben ze meer dan ooit oog voor wat er beweegt op de arbeidsmarkt. Ze hebben tijd om te reflecteren en kansen te ontwaren. Zeker voor strategische functies loont het om je wervingsactiviteiten aan te houden. Stoom je talent nu klaar voor straks, wanneer de wedstrijd weer begint.”

• Engagement maakt het verschil

Hendrikx: “Opstartscenario’s zijn per bedrijf heel verschillend. Bedrijven die voor de crisis gezond waren, zullen mogelijks nu ook weer een snelle doorstart maken. Al zal de schade uiteraard groot zijn. En hoe zullen organisaties reageren eens de zomerperiode eraan komt? Bedrijven die voor een heropstart staan en deze zomer hun medewerkers massaal op zomerverlof zien vertrekken, verliezen nog eens een extra aantal maanden. Hopelijk komen bedrijven en medewerkers elkaar hierin tegemoet. De we-gaan-ervoor-mentaliteit zal cruciaal zijn. Hier zal engagement en bedrijfscultuur het verschil maken. Daarom, hou contact met je medewerkers. Blijf in verbinding, blijf de richting aangeven.”