Inzetten van freelancers in de corona crisis – wat zegt de wet?

Mag je een freelancer inschakelen terwijl je je vaste werknemer op tijdelijke werkloosheid zet? Welke taken mag die freelancer uitvoeren en welke niet? En kan de werknemer zijn loon terugvorderen wanneer blijkt dat een freelancer zijn job uitvoerde terwijl hij werkloos thuis zat? Deze en nog meer vragen, beantwoordt Julie.

Principes

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen tijdelijke werkloosheid omwille van economische redenen en omwille van overmacht.

Indien de uitvoering van de arbeidsovereenkomst wordt geschorst door een gebrek aan werk wegens economische oorzaken, kan dit gebrek aan werk niet afhankelijk zijn van de wil van een werkgever. Dat wordt uitdrukkelijk bepaald in artikel 30quinquies van de Arbeidsovereenkomstenwet.

Dit artikel bepaalt expliciet dat het gebrek aan werk niet onafhankelijk is van de wil van een werkgever wanneer het werk, dat normaal door de werknemers had moeten worden verricht, tijdens de duur van de schorsing van de arbeidsovereenkomst wordt uitbesteed aan derden. Wanneer een werkgever toch derden inschakelt om het werk van zijn werknemers te doen tijdens de schorsingsperiode, is de werkgever er toe gehouden om voor die dagen het normale loon te betalen aan zijn werknemer.

In geval van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht bevat de wet geen expliciet verbod. De rechtspraak stelt wel dat een onderneming die zich op overmacht beroept, moet kunnen bewijzen dat het effectief onmogelijk was om de arbeidsovereenkomst uit te oefenen. Dit is namelijk vereist in geval van overmacht. Wanneer de werkgever het bewijs van overmacht niet kan leveren, heeft hij de arbeidsovereenkomst onrechtmatig geschorst.

Een bedrijf dat het werk dat normaal door werknemers wordt uitgevoerd dus uitbesteedt aan freelancers en dit tijdens de periode waarin de arbeidsovereenkomst wegens overmacht geschorst werd, riskeert een schadevergoeding aan werknemers te moeten betalen. Het principe is dus hetzelfde als bij economische overmacht.

Concreet betekent dit niet dat je tijdens een periode van tijdelijke werkloosheid geen beroep op freelancers mag doen. Het betekent wel dat je freelancers niet mag inschakelen om het gewoonlijke werk van een vaste werknemer uit te voeren. 

Voorbeelden

Een onderneming heeft een vaste werknemer-IT’er die zich specialiseert in software X. Daarnaast doet zij ook beroep op de diensten van een freelancer IT’er die zich specialiseert in software Y. Wanneer er nu aanzienlijk minder werk is voor de werknemer-IT’er, kan deze tijdelijk werkloos zijn. Tijdens deze periode, mag de freelance-IT’er in principe geen vragen/problemen oplossen die gerelateerd zijn aan software X. De freelance-IT’er mag evenwel gewoon diensten blijven verlenen in verband met software Y.

Een onderneming doet beroep op een freelance boekhoudster die op dinsdag en vrijdag aanwezig is. Door gebrek aan werk, beslist zij om de vaste administratief medewerkster tijdelijk werkloos te stellen op dinsdag en vrijdag. Indien op die dagen toch taken moeten worden verricht die normaal gezien door de administratief medewerkster worden verricht, kan hiervoor geen beroep worden gedaan op de freelance boekhoudster.

Een kledingwinkel heeft haar verkoopsters tijdelijk werkloos verklaard wegens overmacht. Zij wil zich evenwel voorbereiden op de werkhervatting en doet beroep op een freelance webdesigner. Dat kan perfect.

Versoepeling in Corona-tijden?

In deze Corona-crisis gelden tijdelijk meer soepele regels. Momenteel wordt aanvaard dat alle tijdelijke werkloosheid die aan het Corona-virus gerelateerd is, als “overmacht” zal kunnen worden beschouwd. Er is dus geen wettelijk verbod op het inschakelen van freelancers om het werk van een werknemer die tijdelijk werkloos is (gedeeltelijk) over te nemen.

Desalniettemin, moet rekening worden gehouden met hetgeen hoger werd toegelicht.

In dit Corona-tijdperk heeft de regering maatregelen genomen om werknemers zo flexibel mogelijk in te zetten. Zo is het mogelijk om werknemers maar één of enkele dagen tijdelijk werkloos te verklaren en hen op andere dagen in te schakelen.

Diensten/taken/opdrachten die voorheen door freelancers werden uitgevoerd, kunnen nog steeds door hen worden uitgevoerd. Ook belet niets de onderneming om “nieuwe” freelancers in te schakelen. Enige vereiste is dan dat deze freelancers niet de gewone taken van de vaste werknemers gaan uitoefenen.

We geven nog mee dat hier discussie over kan bestaan, vermits er geen wettelijke grondslag is en vermits de voorwaarde van het “onmogelijk” kunnen uitoefenen van de arbeidsovereenkomst niet langer wordt toegepast. Desalniettemin lijkt ons hogergenoemd standpunt het enige logische standpunt. Zo de RVA een andere zienswijze zou hanteren, passen we dit artikel uiteraard onmiddellijk aan.

Conclusie

Zijn je medewerkers tijdelijk werkloos, dan mag je geen freelancers inzetten om het werk van de vaste werknemer te laten uitvoeren. Je mag ze wel inzetten om andere taken uit te voeren. In geval van overmacht is er geen wettelijke bepaling die de werkgever dit verbiedt, maar een werknemer zou eventueel wel zijn vaste loon kunnen vorderen indien zijn werk tijdens de schorsing door een freelancer wordt verricht.

In het ergste geval zouden de sociale inspectiediensten en/of arbeidsrechtbanken zelfs kunnen oordelen dat de werknemers bedrieglijk werden onderworpen aan de wetgeving inzake sociale zekerheid. Dergelijke inbreuk wordt met de hoogste sanctie bestraft en kan aanleiding geven tot boetes tot 48.000 euro, te vermenigvuldigen met het aantal betrokken werknemers (en zelfs een gevangenisstraf).

Laat dit ondernemingen evenwel niet afschrikken om beroep te doen op freelancers. Let gewoon wel op dat zij geen taken overnemen van werknemers, die momenteel tijdelijk werkloos zijn.

Meer info?

Contacteer het advocatenkantoor Monard Law via hun gratis helpdesk: 02/897.47.51.