Is een heel goede expert minderwaardig aan een peoplemanager?

Of met andere woorden, is de heroriëntering van een peoplemanager naar expert een demotie? Het is een bedenking die aan bod komt in het boek Demotie werkt van Tanja Verheyen. En voer voor interessante discussies over carrièrewendingen. In haar boek belicht Verheyen demotie – een stap terugzetten in je carrière – vanuit het standpunt van organisaties. Want organisaties die weloverwogen met demotiebeslissingen omgaan zullen vaak aan het einde van de rit gemakkelijker succes boeken bij een demotie van een werknemer.

Verheyen legt ons uit waarom het thema meer aandacht verdient. “Vaak is een demotie taboe. Voor wie er mee te maken krijgt, lijkt het dikwijls alsof hij of zij de enige is die dit meemaakt. Komt het thema in je vriendenkring ter sprake, dan durft het gesprek stil te vallen. Mensen voelen zich ongemakkelijk en willen over een ander onderwerp praten. Bij demotie gaat het meestal over de ‘kleine kantjes’ van de mens: identiteit, emotie, status. Door mij in het thema te verdiepen, probeer ik dingen die gepercipieerd worden als ‘moeilijk’ bespreekbaar te maken.”

Bij demotie gaat het vaak over de ‘kleine kantjes’ van de mens: identiteit, emotie, status.

Wat maakt het thema demotie zo zwaar beladen?

Verheyen: “Demotie, in het bijzonder gedwongen demotie, ligt vaak gevoelig wanneer de persoon in kwestie de demotie niet heeft zien aankomen. Het beukt in op het rechtvaardigheidsgevoel van mensen. Demotie is ook afscheid nemen van een job en een job is voor veel mensen gelijk aan hun identiteit. Dus raken aan die identiteit komt bij de kern van iemands zijn. Bovendien spreken we ook over aspecten zoals loon en status en dat ligt uiteraard ook heel gevoelig.”

Het stijgend aantal freelancers lijkt erop te duiden dat mensen jobzekerheid gemakkelijker inruilen voor bewustere loopbaankeuzes. Komen we op die manier maatschappelijk meer los van het belang aan status dat aan een vaste job, en bij uitbreiding aan lineaire carrières vasthangt? Evolueren we zo misschien naar een maatschappelijk mildere kijk op demotie?

Verheyen: Als je weet dat de ‘grenzeloze carrière’ ontstaan is in de jaren 80 van de vorige eeuw en dat er tot op vandaag nog mensen zijn (ook jongeren) die bewust streven naar een levenslange carrière bij één werkgever en niets liever willen dan jobzekerheid, dan weet je dat we zeker nog zover niet zijn. Ik zie in mijn omgeving dat mensen inderdaad bewuster omgaan met carrières en talenten, ze voelen aan dat er iets ‘mis’ is, maar kunnen het niet benoemen en hebben vaak nog minder een idee hoe ze met dat gevoel aan de slag kunnen. Daarnaast hebben we nog wat ik noem ‘de dominante maatschappelijke opvattingen’ die maken dat onze omgeving op ons zal inpraten van zodra we iets doen dat buiten de lijntjes ligt. Een algemeen maatschappelijk mildere kijk op carrièrewendingen is zeker nog geen algemeengoed.

Over Tanja Verheyen

Tanja Verheyen is master in de Communicatiewetenschappen en is gedoctoreerd in de Toegepaste Economie over het thema demotie. Ze is communicatiemanager bij Acticom, gespecialiseerd in interne- en change communicatie. Daarnaast geeft ze lezingen en workshops, en adviseert ze organisaties over carrièrewendingen.

We hebben dus nog een belangrijke weg af te leggen in ‘carrièrebewustzijn’ eer een carrièrewending een minder zwaar beladen thema wordt?

Verheyen: “Ik denk dat een carrière vaak gelijk zou moeten lopen met levensfasen. Op bepaalde kruispunten in hun leven vragen veel mensen zich of ze wel goed bezig zijn. Het zou evident moeten zijn dat in sommige levensfasen je carrière omhoog gaat omdat je daar zin en hebt en dat past, en in andere fasen naar beneden omdat dat beter aansluit met waar je in je leven mee bezig bent. Het probleem is dat ons ‘systeem’ daar nog niet klaar voor is en, zeer belangrijk, ook onze cultuur nog niet. Want wat doen wij in België? We plakken etiketjes: als je gedemoveerd bent, ben je zogenaamd mislukt, terwijl je je talenten toch niet kwijt bent? Terwijl het in andere culturen heel normaal is dat je promotie, laterale verschuivingen en demotie afwisselt zoals bij voorbeeld in de Scandinavische landen.

Wat doen wij in België? We plakken etiketjes: als je gedemoveerd bent, ben je zogenaamd mislukt.

Wie uiteindelijk met een demotie geconfronteerd wordt, gaat vaak door een rouwproces, schrijf je in je boek. Wat maakt dat de ene demotie een win-winverhaal wordt en het andere een rouwverhaal?

Verheyen: “Het punt is dat er verschillende partijen bij een demotie betrokken zijn en die hebben allemaal een verantwoordelijkheid. De manier waarop ieder van hen de demotie aanpakt, maakt dat de demotie succesvol zal zijn. Wanneer het individu het initiatief neemt, dient hij of zij alvast zelf proactief het huiswerk te maken. Wat is het ‘demotiebeleid’ van je organisatie? Hoe ga je om met eventueel loonverlies? Wat zijn de voordelen van de demotie (bijv. minder werkdruk, betere work/life-balance)? De vraag is ook hoe de medewerker omgaat met statusverlies en hoe veerkrachtig de medewerker is.”

“Komt het initiatief van de organisatie, dan zal de manier waarop de leidinggevende de boodschap brengt, bepalend zijn. Met respect voor de werknemer, in volle transparantie, samen zoeken naar de juist oplossing. Het is ook maar beter duidelijk waarmee de demotie gepaard gaat op vlak van voorwaarden. Hoe transparanter een organisatie hiermee omgaat, hoe beter medewerkers met demotie zullen omgaan.”

“Een demotie is absoluut gebaat bij een goede, eerlijke en oprechte aanpak waarbij alle partijen hun verantwoordelijkheid opnemen. Bij een geslaagde demotie worden alle partijen er beter van: de organisatie heeft een medewerker die opnieuw goed presteert en het individu gaat opnieuw met veel goesting aan het werk.”

Handvaten voor een demotiebeleid bij organisaties

Door demotie in haar boek vanuit het standpunt van de werkgever te benaderen geeft Tanja Verheyen zowel inzichten aan hr-professionals, coaches als mensen die een demotie ondergaan. Tegelijk wordt ook de kant van individuen belicht. “Door elkaars referentiekader te begrijpen ontstaat er meer empathie en kan je beter op elkaars situatie inspelen.”

Meer info over het boek vind je via www.demotiewerkt.be