"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Verkiezingen: Voor- en tegenstanders van platformeconomie

Er is duidelijk nood aan een wetgevend kader voor de platformeconomie, die vraag en aanbod van bepaalde diensten bijeenbrengt door middel van een online platform. Want naast de voordelen op het vlak van flexibiliteit is er ook ongerustheid over de bescherming van de werknemers.

Voorlopig neemt de platformeconomie nog maar een stukje van de koek in. Toch kende deze nieuwe vorm van werken een aanzienlijke groei. Heel wat mensen voelen zich aangetrokken tot de platform- en deeleconomie om tijdelijk extra geld te verdienen of omdat dit soort job hen ligt. Het biedt vaak meer flexibiliteit of een betere werk-levenbalans. Tegelijk is er ook behoefte aan een duidelijk kader. Tegenstanders vinden dat het statuut sociaal onvoldoende is beschermd of dat uitbuiting om de hoek loert. Vaak gaat het om lage lonen, onvoorspelbare werktijden en onveilige jobs.

Zowel Groen, PVDA, sp.a als Vlaams Belang hebben kritische bedenkingen bij de platform- en deeleconomie. Vooral de beperkte sociale bescherming en de mogelijke uitbuiting zijn aandachtspunten.

De platform- en deeleconomie of freelancers zijn niet het model waar we voor gaan in onze strategische visie, zo luidt het bij Vlaams Belang. “Het zijn vaak laagbetaalde, hyperflexibele jobs met een zeer beperkte sociale bescherming. In plaats daarvan kiezen wij voor productiviteit, maakindustrie en innnovatie.”

Schijnzelfstandigen

“De regering-Michel heeft de platformkapitalisten Uber en Deliveroo, die hun werknemers in de rol van schijnzelfstandige dwingen, ongemoeid gelaten,” meent PVDA. “Je krijgt bij hen geen werknemerscontract, maar een contract als zelfstandige. Geen uurloon, maar een betaling per levering. Terug naar het stokoude stukloon. Zekerheid? Nul. Ze moeten hun eigen boontjes doppen als ze ziek zijn, als ze een ongeval hebben of als er geen werk is. Daarnaast moeten ze zelf hun pensioen opbouwen.” De partij wil die schijnzelfstandigen een volwaardig werknemersstatuut geven: correcte loon- en arbeidsvoorwaarden, geschikte arbeidsmiddelen en uitrusting. De werkgevers betalen socialezekerheidsbijdragen en aanvaarden een syndicale delegatie en sociaal overleg.

Uitwassen vermijden

Groen vindt dat deze nieuwe werkvormen niet mogen uitmonden in nieuwe vormen van uitbuiting door een toegenomen flexibiliteit en onzekerheid van werk voor freelancers of de ontwikkeling van een op-afroep economie. “Het mag ook geen excuus worden om de sociale zekerheid uit te hollen”, aldus de studiedienst van Groen. “De uitdaging is een overheidskader creëren dat volop kansen biedt voor deze ontwikkelingen, maar tegelijk de mogelijke uitwassen ervan, zoals precaire jobs, vermijdt. Het vergt onder meer een modernisering van ons sociaal zekerheidsstelsel, van het sociaal overleg, de arbeidsverhoudingen en van het fiscaal systeem.

Het concept van ondergeschiktheid moet herdacht worden en platformen moeten een grotere verantwoordelijkheid opnemen, naar analogie met de interimkantoren. Een specifiek fiscaal regime voor inkomsten uit erkende onlineplatformen is geen goede oplossing. Dit creëert niet alleen een zoveelste koterij in het Belgische belastingsysteem, het veroorzaakt ook een ongelijke fiscale behandeling voor gelijke diensten. We willen alle betaald werk zo gelijk mogelijk behandelen, zowel wat de bijdragen als de bescherming betreft.”

Sp.a ziet twee belangrijke aspecten aan het debat: de arbeidsrechtelijke en de sociale bescherming. “Omdat niemand de rol van werkgever wil opnemen, ontberen freelancers meestal beide”, zegt woordvoerster Lot Wildemeersch. “In sommige gevallen is het zonneklaar dat het gaat om gedwongen schijnzelfstandigen waarbij het platform mensen gewoon tewerkstelt, maar wel probeert de dans van het betalen van een correct loon of het betalen van bijdragen voor een normaal statuut als werknemer te ontspringen. Een goede wetgeving tegen schijnzelfstandigheid moet toelaten misbruiken aan te pakken.”

Daarnaast is er een grote groep mensen die aan hun werk een eigen accent en uniciteit willen geven en zich zelfstandige voelen in het product of de dienst die ze brengen. “Ze willen enige zeggenschap over de prijs, de tijd en energie die ze erin steken en autonomie over de dienst die zij verlenen”, legt Lot Widemeersch uit. We zorgen ervoor dat deze nieuwe werkers – van wie het werk en opdrachten veelal digitaal worden aangestuurd en georganiseerd – de nodige zekerheid en bescherming krijgen zoals elke werknemer. Daarom stellen we voor dat een instantie voor hen de rol van sociale zekerheidswerkgever opneemt, waaronder een betaling van bijdragen aan het sociale zekerheidsstelsel van de werknemers. Op die manier hebben zij zekerheid van inkomen bij bijvoorbeeld werkloosheid.”

Aanvulling

CD&V vindt eveneens dat deel- en platformeconomieën gereguleerd moeten worden. Flexibilisering mag niet doorslaan in onderbescherming. “Flexibele vormen van tewerkstelling kunnen voor CD&V enkel als aanvulling op een bestaande job of binnen de studentenarbeid”, legt woordvoerder Steffen van Roosbroeck uit. “Het einddoel is altijd het garanderen van rechten en plichten van de betrokken partijen en het bewaken van een volwaardige sociale bescherming. Bovendien moeten we er kritisch over waken dat deze flexibele vormen er niet voor zorgen dat bepaalde ongelijkheden die al aanwezig zijn op de arbeidsmarkt worden versterkt. Een bijjob kan ook naast een hoofdactiviteit die sociale bescherming garandeert. Een zelfstandige activiteit moet eenvoudiger te combineren zijn met een periode van tijdskrediet.”

Actief aanmoedigen

Open Vld is wel voorstander van platform- en deeleconomieën. “Alexander De Croo heeft als minister van Digitale Agenda het fiscale gunstregime voor de erkende deelplatformen ingevoerd”, zegt woordvoerder Thomas Vanwing. “Sinds midden 2018 kunnen mensen die diensten aanbieden op een erkend platform bovendien tot 6.250 euro per jaar onbelast bijverdienen. Een 40-tal platformen, waaronder ListMinut en Deliveroo, werden al erkend. We zijn daarmee een van de enige landen die een wettelijke regeling rond de platformeconomie hebben ingevoerd. Daarmee geven we maximaal kansen aan nieuwe vormen van werken.”

De N-VA wil het ontluikende ondernemerschap actief aanmoedigen. De scheidingslijnen tussen zelfstandigen en werknemers vervagen in de nieuwe economie. “Zeker als we het switchen tussen jobs makkelijker willen maken en iedereen langer, tevreden en zinvol aan het werk willen houden, is het belangrijk dat we de socialezekerheidsbijdragen tussen werknemers en zelfstandigen gelijkschakelen. Dit maakt het voor mensen eenvoudiger te wisselen van ondernemerschap naar werknemerschap en omgekeerd.” Daarnaast wil de partij de arbeidswet moderniseren. “Er is nood aan een wettelijk kader waar het werkregime niet overwegend door de overheid of door sociale partners wordt opgelegd, maar waar werknemers en werkgevers zelf meer autonomie krijgen om werkafspraken te maken. Dit is een win-win voor beide partijen.”

In dit artikel is het antwoord te lezen op de derde van vijf vragen die de verschillende Vlaamse partijen is gesteld. Hun antwoord op de overige vragen lees je de aankomende week in losse artikelen hier op NextConomy.

Het volledige dossier is hier te lezen.

Melanie De Vrieze is freelance journalist and reporter for NextConomy. Bekijk alle berichten van Melanie De Vrieze