"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Ive Marx: “Binnen de groep van freelancers solidariteit organiseren, is inherent moeilijk.”

Er zijn goede argumenten om een minimale solidariteit te organiseren binnen de zeer heterogene groep van freelancers, zegt econoom Ive Marx. Gesprek over het verschil met Nederland, over een apart statuut en over de race to the bottom die er geen is.

“Toevallig ben ik onlangs een hele tijd in Nederland geweest, omdat er een Europese peer review werd georganiseerd rond het thema van precarious work en ZZP’ers”, zegt Ive Marx, professor economie aan de Universiteit Antwerpen. Zo’n peer review is een proces waarbij de Europese Commissie op vraag van een land mensen samenbrengt rond een bepaald thema.

Een van de vragen die de Europese Experten daar behandelden, was die naar de sociale bescherming van freelancers. Nederland en België verschillen op dat vlak heel erg, zoals ook al bleek uit het debat dat NextConomy eerder dit jaar organiseerde over dat onderwerp.

Ive Marx

Ive Marx: “Wij hebben er in België voor gekozen om een minimaal niveau van solidariteit verplicht te maken. Nu, dat minimaal niveau is vrij laag, wat te maken heeft met het feit dat die groep zelfstandigen zeer heterogeen is, van zelfstandigen met een heel hoog inkomen tot freelancers die van opdracht naar opdracht krabbelen, veel lagere inkomens hebben en die de facto ook veel meer blootstaan aan allerlei risico’s van inkomensverlies en dergelijke. Binnen die groep solidariteit organiseren, is inherent moeilijk.”

De balans vinden tussen vrijheid en bescherming is in belangrijke mate een politieke keuze

“Er is in onze economie vraag naar zelfstandigen en het is in het belang van de economie om hen veel vrijheid te gunnen. Anderzijds is er ook een aanbod van mensen die zelfstandig willen opereren, die risico willen nemen, die willen ondernemen. De vraag is dan of we dat toch niet minimaal moeten omkaderen, of we hen niet tegen zichzelf moeten beschermen. Mensen zijn vaak ook optimistisch over de toekomst, over hoe het allemaal zal verlopen, over wat ze zullen overhouden voor hun oude dag…”

“Dat is een balans die men moet vinden. Daar is wel wetenschappelijk onderzoek naar, maar het blijft in belangrijke mate een politieke keuze.”

 

Er zijn mensen die pleiten voor een derde statuut tussen zelfstandige en werknemer in. Kan dat een manier zijn om solidariteit binnen die diverse groep makkelijker te maken?

Ive Marx: “Ik moet eerlijk zeggen dat ik op dat punt nog redelijk agnostisch ben. Ik begrijp niet heel goed wat de voordelen zijn van dat derde statuut, bovenop de twee statuten die er al zijn. Zeker in de Belgische context waar je toch een verplichte verzekering hebt.”

“Het is ook ter sprake gekomen op die peer review. De consensus was daar dat het niet duidelijk is wat de toegevoegde waarde is. Het kan best zijn dat mensen die dat juridisch beter onderzocht hebben daar betere argumenten voor hebben.”

 

Een kritiek in het kader van het toenemend belang van freelancers, is dat zelfstandigen minder bijdragen betalen en ze dus de hele sociale zekerheid onder druk zetten. Is dat een terechte bezorgdheid?

Ive Marx: “Dat zijn de klassieke race to the bottom-argumenten, maar we zien daar eerlijk gezegd nog niet zo heel veel evidentie voor. Als we kijken naar het aantal zelfstandigen in België, dan zien we dat dat wel wat toeneemt, maar bekeken over de laatste tien à vijftien jaar blijft dat toch behoorlijk stabiel. Nochtans zouden hier net alle voorwaarden moeten vervuld zijn om méér mensen om te doen switchen naar dat statuut, want we hebben hier de hoogste sociale lasten in de vorm van werkgevers- en werknemersbijdragen. Als we kijken naar de loonkosten, dan is het eigenlijk in België waar de grote groei aan freelancers had moeten gebeuren. Maar het is Nederland…”

 

Is dat een cultureel gegeven?

Ive Marx: “Dat weet ik niet. Het zou best ook te maken kunnen hebben met de algehele flexibilisering van de arbeidsmarkt. Nederland is al 20 jaar sterk geflexibiliseerd, ook aangestuurd vanuit de overheid. Dan gaat het over interimwerk, tijdelijk contracten en dies meer. Dat is een meer flexibel georganiseerde economie geworden. Er komt meer bij kijken dan alleen de loonkost en werknemers- en werkgeversbijdragen, dat is wel duidelijk.”

Freelance journalist. Doet van horen, zien en schrijven over o.a. HR en de arbeidsmarkt. Bekijk alle berichten van Timothy Vermeir